به گزارش خبرنگار «نبض انرژی» از جمله صنایع بزرگی که در ایران بیشترین میزان مصرف انرژی و در عین حال بیشترین میزان تولید دی اکسید کربن را دارند، باید به صنایع فولادی اشاره کرد. صنایعی که با مصرف ۶۶۰ تن معادل نفت خام به ازای هر تن فولاد، ایران را از این حیث به دومین کشور پرمصرف دنیا تبدیل کرده اند و از بسیاری از کشور‌های جهان مانند ترکیه، ایتالیا، مکزیک و… چندین برابر انرژی بیشتری مصرف می‌کنند.
“کیومرث سهیلی”، عضو هیأت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه در مقاله‌ای با عنوان «بررسی تاثیر افزایش راندمان و بهبود تکنولوژی صنایع فولادی ایران بر آلاینده‌های زیست محیطی» *، که در کنفرانس سالانه انجمن بین المللی علوم اطلاعات زیست محیطی ارئه شد، نوشت که ۳۱ درصد کل انرژی مصرفی کشور توسط صنایع فولادی مصرف می‌شود و این در حالی است که متخصصان عقیده دارند در صورت ارتقای سطح فناوری تولید در صنایع آهن و فولاد کشور و حرکت به سمت تولید فولاد سبز، امکان کاهش میزان مصرف انرژی این صنایع تا ۴۵ درصد نیز وجود دارد.
در رابطه با مصرف زیاد انرژی در صنایع فولادی ایران پیشتر “اردشیر سعدمحمدی”، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات، در روزنامه «دنیای اقتصاد»، نوشت: در زنجیره تولید فولاد برای هر تن کنسانتره بین ۲۲ تا ۴۰ کیلووات ساعت، هر تن گندله بین ۲۶ تا ۵۵ کیلووات ساعت، هر تن آهن اسفنجی بین ۱۱۰ تا ۱۳۰ کیلووات ساعت و هر تن فولاد ۷۰۰ تا ۹۰۰ کیلووات ساعت برق مصرف می‌شود. این در حالی است که استاندارد مصرف برق برای تولید هر تن فولاد حدود ۴۵۰ کیلووات ساعت است و این در ایران برای تولید هر تن فولاد دو برابر استاندارد جهانی برق مصرف می‌کنیم.
مصرف زیاد انرژی در صنایع فولادی ایران برای تولید محصول در حالی است که در بسیاری از کشور‌های جهان مانند کشور‌هایی اروپایی صنایع فولادی با مصرف انرژی به مراتب کمتری اقدام به تولید محصول می‌کنند و در سال‌های اخیر نیز به واسطه ایجاد بحران انرژی اقدامات ویژه تری را برای افزایش بازدهی تولید و کاهش مصرف انرژی در دستور کار قرار داده اند.
به عنوان نمونه کنکاش در مستندات و مقالات علمی مانند مقاله «Gajdzik Bożena» و همکاران با عنوان «بررسی میزان انرژی برق مورد صنایع فولادی با تاکید بر فناوری‌های نسل چهارم صنعت» نشان می‌دهد، میزان وابستگی صنایع فولادی کشور‌های توسعه یافته به حامل‌های انرژی به طور مستمر روندی کاهشی داشته و به صورت مشخص در کشور لهستان با وجود توسعه قابل توجه صنایع فولادی بین سال‌های ۲۰۰۵ میلادی تا ۲۰۲۰ میلادی، نرخ رشد مصرف انرژی این صنعت در لهستان در این بازه زمانی تنها ۷ درصد بوده است.
کارشناسان حوزه انرژی لهستان عقیده دارند در صورت ارتقای سطح تکنولوژی در صنایع فولادی این کشور همچنین امکان صرفه جویی در حوزه انرژی تا ۱۰ درصد دیگر نیز وجود خواهد داشت که می‌تواند چیزی معادل ۱۳ میلیون بشکه نفت در بخش آهن و ۴۵ میلیون بشکه نفت در بخش فولاد برای این کشور صرفه جویی به همراه داشته باشد.
بررسی‌های بیشتر نشان می‌دهد در صنایع فولادی، کشور لهستان به واسطه استفاده از فناوری‌های BOF که از سال ۲۰۱۰ به این سو مصرف انرژی به شکل قابل توجهی کاهش یافته و متخصصان عقیده دارند مدیران صنایع در این کشور در حال تلاش برای تطبیق دادن وضعیت صنعت این کشور با الزامات محیط زیستی و نیز محدویت‌های پیش آمده در حوزه انرژی هستند.
به عنوان نمونه در این کشور و طی یک برنامه هدفمند میزان مصرف انرژی برق برای تولید هر تن فولاد تا ۴۳۲.۵ کیلووات ساعت کاهش یافته است و این در حالی است که میانگین مصرف برق برای تولید هر تن فولاد در جهان ۴۵۰ کیلووات ساعت است.
شرایط در دیگر کشور‌های اروپایی و توسعه یافته جهان نیز چندان متفاوت با کشور لهستان نیست و بر اساس گزارش اخیر صندوق بین المللی پول در صنایع آلمان به رغم کاهش ۲۲ درصدی میزان مصرف انرژی در نیمه دوم سال ۲۰۲۲ نسبت به سال ۲۰۱۸، اما میزان تولید و سود صنایع این کشور در سایه افزایش بهره وری و جبران کسری برق از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر نه تنها کاهشی نبوده، بلکه افزایش یافته است.
توضیح بیشتر اینکه صنایع و شرکت‌های تولیدی آلمانی در دو سال گذشته و با وجود تشدید بحران انرژی موفق شده اند با افزایش بهره‌روی و صرفه‌جویی در حوزه انرژی بدون کاهش تولید خسارت‌های برآمده از بحران جهانی انرژی را کنترل کنند، اتفاقی که سبب شد صنایع کشور آلمان، میزان سوددهی و تولید خود را تا ۲۰ درصد نیز افزایش دهند.
وضعیتی قابل تامل که نشان می‌دهد، تنها راه افزایش تولید برای صنایع فولادی و دیگر صنایع بزرگ افزایش میزان تحویل انرژی به ویژه انرژی برق آن هم با هزینه‌های سنگین تولید نیست و صنایع فولادی ایران نیز می‌توانند با حرکت در مسیر تولید فولاد سبز، فناوری‌های نسل چهارم صنعت و صرفه جویی انرژی ضمن کاهش میزان مصرف انرژی، میزان تولید خود را به شکل قابل توجهی افزایش دهند.
