به گزارش خبرنگار «نبض انرژی» صنعت نفت به عنوان مزیت راهبردی کشور پشتوانه قدرتمند اقتصاد و صنعت کشور و ابزاری قوی برای دستیابی به توسعه پایدار است؛ اما تحقق این نقش در گرو توسعه زنجیره ارزش بر پایه فعال سازی صنایع تکمیلی با اتکاء به صنعت پتروشیمی و زنجیره پائین دستی آن است. ایجاد ارزش افزوده، ارزآوری، اشتغال‌زایی محرومیت زدایی و تکمیل زنجیره تامین صنایع گوناگون کشور از جمله مزیت‌های صنایع پائین دستی نفت مانند صنعت پتروشیمی به شمار می‌روند. چالش‌های پیش روی کشور در سال‌های گذشته نظیر نیاز به توسعه اشتغال و ایجاد بازار کار برای جمعیت جوان رو به افزایش، نوسانات قیمت نفت و مهمتر از همه تحریم‌های ناجوانمردانه علیه ملت ایران ایجاب می‌کنند که به تولید و تبدیل فرآورده‌های پتروشیمیایی مخصوصاً توسعه صنایع پایین دستی نفت و صنایع تکمیلی آن که از ارزش افزوده بالایی برخوردار است، توجه بیشتری شود و به عنوان امری اجتناب ناپذیر در برنامه ریزی‌های کلان اقتصادی کشور لحاظ شود.
براساس این گزارش صنعت پتروشیمی به عنوان تجلی اقتصاد مقاومتی، نماد خودباوری و درون زایی اقتصادی و نیز شاهراه حیاتی کشور در عرصه صادرات غیرنفتی و صنعتی است. این صنعت پویا و مولد برای تداوم ارزش آفرینی و ارتقاء بهره وری منابع نیازمند توسعه ساختاری و پایدار است؛ که تحقق چنین رویکردی بدون برنامه ریزی هوشمندانه و جامع نگر امکان پذیر نیست؛ لذا این شرکت به عنوان مهمترین اقدام سند توسعه زنجیره ارزش در صنعت پتروشیمی را تدوین کرده است. ارزش افزوده واقعی صنعت پتروشیمی هنگامی به دست می‌آید که با تکمیل زنجیره ارزش محصولات پایین دستی که به بازار مصرف نهایی نزدیک هستند تولید شوند.
طبق گزارش‌های بدست آمده مجموع سرمایه گذاری صنعت پتروشیمی ایران جهت احداث طرح‌ها و مجتمع‌های پتروشیمی از آغاز تا کنون از منابع داخلی و خارجی حدود ۸۵ میلیارد دلار بوده است. طرح‌های در دست اجرای صنعت پتروشیمی ظرفیت حدود ۷۰ میلیارد دلار جذب سرمایه را دارند.
تسریع در فرآیند تکمیل زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی و توسعه پایین دست آن نیازمند سرمایه گذاران خرد و کلان و داخلی و خارجی است تا ارز و ریال طرح‌های کوچک و بزرگ را به فراخور تأمین کنند.
مشاوره تأمین مالی بر اساس انعقاد قرارداد با شرکت سبد گردان اعتبار، پیگیری تاسیس شرکت پروژه با لحاظ نمودن نقش حاکمیتی شرکت ملی صنایع پتروشیمی و ایجاد صندوق مادر پروژه صنعت پتروشیمی، تشکیل کارگروه تأمین مالی صنعت پتروشیمی، برگزاری جلسات تخصصی با رئیس سابق سازمان بورس و او معاون صندوق توسعه ملی و اصلاح فرآیند صدور مجوز موافقت اصولی طرح‌های صنعت پتروشیمی و بررسی امکان توسعه مشارکت مردم در صنعت پتروشیمی با ترویج الگو‌های اسلامی مشارکت و تأمین مالی، انعقاد تفاهم نامه همکاری با مناطق آزاد تجاری، صنعتی و ویژه اقتصادی و اقلام برای تهیه نقشه راه همکاری‌های متقابل در راستای جذب سرمایه گذاری و حمایت از توسعه صنایع پتروشیمیایی پترو پالایشگاهی واحد‌های پایین دستی و خوشه‌های صنعتی و همچنین توسعه متوازن و هدفمند صنایع مذکور در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به منظور افزایش صادرات محصولات جلوگیری از خام فروشی و کاهش واردات محصولات استراتژیک پتروشیمی از جمله فعالیت‌های اجرایی در این صنعت بوده است.
همچنین گزارش‌ها حاکی از آن است که سال ۱۴۰۰ مجتمع‌های تولیدی پتروشیمی درمجموع ۱۴.۸ میلیارد دلار فروش صادراتی داشته اند که با نظارت‌ها و پیگیری‌های دقیق به عمل آمده توسط کارگروه پایش ارزی شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران ۸۵ درصد مبلغ فوق معادل ۱۲.۷ میلیارد دلار مستقیما در سامانه ارزی نیما به فروش رسیده و ۱۵ درصد دیگر عمدتا به مصرف هزینه‌های تولید محصول تأمین تجهیزات بازپرداخت تسهیلات ارزی دریافتی شرکت صادر کننده و بخشی از آن نیز به صورت تهاتری در اختیار سایر شرکت‌ها و طرح‌های پتروشیمی فاقد درآمد ارزی قرار گرفته است.
بدین ترتیب، شرکت‌های پتروشیمی ضمن بازگشت ۱۰۰ درصد درآمد صادراتی خود به چرخه اقتصاد کشور در مجموع موفق به ایفای ۱۵۵ درصد تعهد ارزی سالیانه و تأمین حدود ۲۴ درصد نیاز ارزی کشور گردیده اند که تا آن سال بی سابقه بوده است.
همچنین در سال ۱۴۰۱ نیز مجتمع‌های تولیدی پتروشیمی در مجموع ۱۶.۲ میلیارد دلار فروش صادراتی داشته اند که با نظارت‌ها و پیگیری‌های دقیق به عمل آمده توسط کارگروه پایش ارزی شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران حدود ۹۱ درصد مبلغ فوق معادل ۱۴.۵۵ میلیارد دلار مستقیما در سامانه ارزی نیما به فروش رسیده و ۹ درصد دیگر عمدتا به مصرف هزینه‌های تولید، محصول تأمین تجهیزات بازپرداخت تسهیلات ارزی دریافتی شرکت صادرکننده و بخشی از آن نیز به صورت تهاتری در اختیارسایر شرکت‌ها و طرح‌های پتروشیمی فاقد درآمد ارزی قرار گرفته است.
مجتمع‌های تولیدی این صنعت ارزش آفرین توانستند در ۳ ماهه نخست سال ۱۴۰۲ در مجموع ۳.۸ میلیارد دلار فروش صادراتی داشته باشند که از این میزان ۳/۳ میلیارد دلار در سامانه ارزی نیما به فروش رسیده است.
در همین رابطه نیز مرتضی شاهمیرزایی مدیر عامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران در جمع خبرنگاران یکی از راهبرد‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی را در سال ۱۴۰۲ احیاء و رونق بنگاه‌ها و واحد‌های تولیدی نیمه فعال خوانده و معتقد است با راهبردی که توسط همکاران و شرکت‌های فعال پتروشیمی صورت گرفت چالش تامین نقدینگی نزدیک به ۱۶ هزار واحد پایین دستی رفع شد و این موفقیت را می‌توان یکی از دستاورد‌های صنعت پتروشیمی خواند.
وی با بیان این که امسال میزان عرضه اعتباری محصولات پتروشیمی ۸۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود، گفت: این اقدام راهبردی افزون بر عرضه بیشتر از تقاضای بازار، موجب از بین رفتن بخشی از سوداگری‌ها در بازار محصولات پتروشیمی شده است.
معاون وزیر نفت در خصوص عملکرد صنعت پتروشیمی در حوزه تولید با تاکید بر افزایش ظرفیت تولید مطابق با برنامه سال ۱۴۰۲، افزود: مجموع تولید واقعی صنعت پتروشیمی در سال ۱۴۰۲، از مرز ۷۵ میلیون با رشد ۷ درصدی نسبت به وضعیت مشابه پارسال عبور کرد. طبق برنامه پیش بینی شده تولید واقعی امسال ۷۸ میلیون تن هدف‌گذاری شده بود که به دلیل کمبود خوراک و ناترازی گاز این رقم محقق نشد.
شاهمیرزایی به رشد مطلوب صادرات و فروش محصولات پتروشیمی در سال ۱۴۰۲ اشاره کرد و گفت: مجموع صادرات محصولات پتروشیمی امسال حدود ۲۹ میلیون تن برآورد می‌شود که از نظر حجمی ۱.۵ میلیون تن نسبت به پارسال افزایش دارد و فروش داخلی نیز با عرضه اعتباری امسال افزایشی بوده است. صنعت پتروشیمی در سال ۱۴۰۲ به تعهدات ارزی خود عمل کرده است، تا جاییکه ارزش فروش محصولات پتروشیمی امسال به دلیل کاهش قیمت جهانی برخی محصولات تا ۶۰ درصد کاهش داشته است.
