به گزارش خبرنگار «نبض انرژی» بخش برق بدون شك یكی از بخش‌های كلیدی در فرایند رشد اقتصادی است و توسعه این بخش، یكی از معیارهای اساسی بهبود رفاه و سطح زندگی مردم به شمار می‌آید؛ لذا تامین برق پایدار یکی از وظایف و مسئولیت‌های مهم حاکمیت محسوب می‌شود.
توسعه پایدار در بخش‌های مختلف و کاهش شدت مصرف انرژی نیازمند بکارگیری تمهیدات سیاستی صحیح قیمتی و غیرقیمتی و متوازن برای تمام مشترکان برق اعم از خانگی، خدمات، صنعتی و کشاورزی است. بدون تردید بدون در نظر گرفتن این اصل اساسی، توسعه پایدار صنعت برق ناممکن بوده و توسعه اقتصادی کشور و همچنین سطح رفاه خانوارها را به مخاطره خواهد انداخت. به‌عنوان مثال اینکه نظام قیمت‌گذاری برای بخش‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی چگونه باشد که در حین حال که ارزش افزوده بیشتری برای کشور حاصل کند، اما منابع طبیعی کشور نظیر آب به مخاطره نیفتد، از مصرف بی‌رویه انرژی جلوگیری شود و سطح رفاه خانوارها تامین گردد، سیاستی بسیار مهم و تعیین کننده است.
در بخش خانگی باید تمهیدات سیاستی به منظور بهره‌وری انرژی و کاهش مصرف انرژی لحاظ و از ورود تجهیزات و فناوری‌های مورد استفاده مردم، با بازده پایین و مصرف انرژی بالا، جلوگیری شود، این تجهیزات کم بازده هم از لحاظ اقتصادی مصرف‌کننده را متضرر می‌کند و هم ضمن مصرف بالای انرژی و بهره‌وری کم به محیط زیست نیز آسیب می‌زند و موجب آلودگی هوا و همچنین هدررفت منابع دیگر نظیر آب می‌شود. لازم به تاکید است که مدیریت مصرف نه به معنای مصرف نکردن بلکه به معنای درست مصرف کردن است و لازم نیست سطح رفاه خانوارها پایین آورده شود. در هر صورت مشترکان پرمصرف خانگی می‌توانند بخشی از مصرف خود را از طریق مولدهای اختصاصی پربازده و سلول‌های خورشیدی تامین کنند و یا اینکه باید قیمت واقعی‌اش را بپردازند.
بخش کشاورزی و بهبود الگوی مصرف
در مورد کشاورزی درست است که بحث امنیت تامین مواد غذایی را در کشور دنبال می‌کنیم اما باید جوری سیاست‌گذاری بکنیم که نهاده‌های ما هدر نرود. برای مثال هندوانه چقدر آب و برق برایش استفاده می‌شود، اما با چه قیمتی صادر می‌شود، در حالی که بازار صادراتی مطلوب هم ندارد. شاید بهتر بود همان نهاده‌هایی که برای تولید این میوه استفاده کردیم را صادر می‌کردیم.
بنابراین در کشاورزی باید به محصولات استراتژیک و همچنین سازگار با اقلیم ما، انرژی ارزان قیمت بدهیم. محصولی که آب زیادی بخواهد و ارزش افزوده مناسبی ندارد را دلیلی ندارد که تولید و صادر کنیم. می‌توانیم محصولاتی که در آن مزیت نسبی داریم را تولید و صادر کنیم. پس باید سیاست جامع و یکپارچه‌ای داشته باشیم که سیگنال قیمتی درستی را به بخش‌های اجتماعی و اقتصادی‌مان بدهیم.
با توجه به مزیت ارزان بودن قیمت انرژی در کشورمان در مقایسه با کشورهای دیگر، توسعه صنایع عمدتا در حوزه فرآیندهای انرژی بر همانند تولید فولاد، سیمان، پتروشیمی و … صورت گرفته و اقبال کمتری به صنایع با شدت انرژی پائین معطوف بوده است. در این بخش نیز قیمت‌گذاری انرژی باید به گونه‌ای باشد که جذابیت صنایع با شدت انرژی پائین افزایش و تنها ماشین‌آلات و خطوط تولید با مصرف ویژه انرژی پائین اجازه استفاده داشته باشند. همچنین اتخاذ سیاست‌های قیمتی اصولی در بخش صنعت علاوه بر بخش فرآیندهای صنعتی، منجر به افزایش بهره‌وری در بخش تامین و تبدیل انرژی (یوتیلتی) واحدهای صنعتی نیز می‌شود. به‌عنوان مثال بکارگیری سامانه‌های تولید توان پربازده اختصاصی، سامانه‌های تولید برق و حرارت همزمان، سامانه‌های تولید برق از بازیافت حرارت اتلافی صنایع و …
بهره‌برداری بهینه از منابع انرژی‌مان، برای توسعه پایدار کشور نه یک انتخاب بلکه ضروری و اجتناب ناپذیر بوده که مهم‌ترین و اولین عامل تحقق آن قیمت‌گذاری صحیح، متناسب و متوازن در بخش‌های مختلف اقتصادی-اجتماعی کشور است که برای تصمیم‌گیری‌ها و رفتارهای صحیح در همه بخش‌های مصرف کننده انرژی یک محرک اساسی و اولیه بوده و از این طریق ضمن صیانت از منابع طبیعی کشور، ثروت آفرینی و توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور عزیزمان قابل دستیابی خواهد بود.
«وهاب مکاری‌زاده»، مدیر گروه پژوهشی مدیریت انرژی پژوهشگاه نیرو
