به گزارش خبرنگار «نبض انرژی» فرهاد ایمان‌شعار معاون فنی مهندسی حوضه آبریز دریاچه ارومیه درخصوص دلایل و سابقه شکست سدها در دنیا اظهار داشت: سوابق شکست سدها در دنیا به بیش از ۲۰۰ مورد می‌رسد؛ البته این آمار بدون احتساب شکست سد در کشور چین است چرا که چین بیش از ۴۲ هزار سد دارد که علی‌رغم داشتن بیشترین تعداد سد در دنیا، هیچ اطلاعاتی را در مورد وضعیت سدهای خود منتشر نمی‌کند.
ایمان‌شعار افزود: از حدود یکصد سال پیش که صنعت سدسازی دنیا با فناوری‌های نوین تدوین شد و کلاسه مهندسی پیدا کرد، یعنی همزمان با رونق سدسازی، شکست سد هم اتفاق افتاده است.
وی خاطرنشان کرد: پراکندگی شکست سدها در دنیا مختلف است و کشورهایی نظیر روسیه، اسپانیا، عراق، ترکیه، سوریه، برزیل و آمریکا پدیده شکست سد را تجربه کرده‌اند.
معاون فنی مهندسی حوضه آبریز دریاچه ارومیه گفت: کمیسیون بین‌المللی سدهای بزرگ، یک نشریه منتشر کرد و وضعیت سدهای شکسته را به روش‌های مختلف مورد تحلیل آماری قرار داد که چند خروجی جالب داشت. یکی از آنها این است که حساس‌ترین بازه عمر یک سد که بیشترین تعداد شکست سد در این بازه رخ داده، یک سال اول عمر یک سد است.
ایمان‌شعار توضیح داد: این نتیجه‌گیری بدین معنی است که یا بعد از احداث و آبگیری، سد شکسته است یا در همان یکسال اول این اتفاق رخ داده؛ به عبارت دیگر هر چه عمر یک سد جلوتر رفته، مقاومت آن بیشتر تأیید شده است.
وی با بیان اینکه خطای انسانی مهمترین و اصلی‌ترین دلایل شکست سد است، اظهار داشت: یک سد ایراد طراحی یا ساخت خودش را خیلی زود نشان می‌دهد و اشتباهات و خطاهای انسانی اگر در ساخت یک سد اتفاق افتاده باشد، خیلی زود نمایان میشود.
معاون فنی مهندسی حوضه آبریز دریاچه ارومیه بیان داشت: نکته قابل توجه این است که در دنیا تعداد سدهای خاکی بیشتر از سدهای بتنی است و به همین نسبت، بیشترین شکست در سدهای خاکی اتفاق افتاده است.
ایمان‌شعار دلیل این پدیده را اینگونه تشریح کرد: یکی از دلایل شایع شکست سدهای خاکی پدیده روگذری یا اُورتاپینگ است؛ یعنی آب از روی بدنه عبور کرده و بدنه را شسته و به مرور زمان باعث شکست سد شده است. مانند اتفاقی که در لیبی افتاد. اما این موضوع برای سدهای بتنی خطرساز نیست چرا که هر دو طرف سد بتنی است و مشکلی ایجاد نمی‌کند.
وی ادامه داد: دلیل این رخداد در سدهای خاکی این است که یا تخمین هیدرولوژی اشتباه بوده و سیل به درستی تخمین زده نشده و یا طراحی سرریز اشتباه صورت گرفته و سرریز، ظرفیت کافی برای عبور حداکثر سیلاب محتمل را نداشته و آب بالا زده و از روی بدنه سد عبور کرده که باعث شکست سد شده است.
معاون فنی مهندسی حوضه آبریز دریاچه ارومیه یادآور شد: در واقع عامل انسانی با عدم تخمین درست طبیعت، منجر به اشتباه در طراحی یا در ساخت سد و در نهایت منجر به شکست آن شده است. در موارد نادری نیز مانند جنگ جهانی دوم، سد با بمباران تخریب شده که باز هم عامل انسانی در آن دخیل بوده است.
