به گزارش خبرنگار «نبض انرژی» اقتصاد ایران” وابسته به “اقتصاد انرژی”و این نوع اقتصاد همواره وابسته به گاز است. سهم گاز بیش از ۷۵درصد از سبد انرژی ایران است، در حالیکه سهم نفت و فرآورده های نفتی ۲۰درصد، سهم آبی کمتر از ۵درصد و سهم انرژی های تجدیدپذیر کمتر از یک درصد است. ایران با هزار میلیون متر مکعب “تولید، 18 درصد گاز دنیا را دارد. در مقابل روسیه تقریبا با همین درصد گاز بیش از ۳۰۰۰میلیون” متر مکعب تولید روزانه دارد. در حال حاضر بیش از ۹۰درصد صنایع و نیروگاهها وابسته به گاز “هستند و بیش از 101 نیروگاه که از گاز طبیعی استفاده می کنند برق تمامی صنایع را تامین می کنند.
براساس این گزارش بیش از ۳۰هزار واحد صنعتی بزرگو مهم کشورکه ۹۰درصد محصولات کشور را تولیدات می کنند، از گاز استفاده می کنند. عدم تامین به موقع گاز این صنایع، اثرات مستقیم در “اقتصاد – افزایش تورم- افزایش نرخ دلار – بیکاری – فقر و کاهش GDPکشور” دارد.
در واقع گاز در ایران یک کالای “امنیتی – اقتصادی – رفاهی و اجتماعی” است که کاهش و نوسانات گاز در 6ماهه دوم بحران های “امنیتی – اجتماعی” به همراه خواهد داشت .
افت فشار و تولید مخازن گازی میدان پارس جنوبی سالیانه 6-4 درصد روند افزایشی مصرف، سالیانه 12درصد از دلایل بحران گاز طبیعی است.
اگر وضعیت گاز طبیعی در ایران را در بخش های کلیدی بررسی کنیم مشخص می شود که در حوزه عدم کیفیت گاز تحویلی که 10-15 درصد ناخالصی و مغایرت در مقایسه با آنالیز گاز استاندارد اولیه وجود دارد. همچنین عدم کارآیی در هوشمندسازی کمیت های تولید، توزیع و مصرف کننده، تولید و توزیع انحصاری در شرکت ملی گاز ایران، قیمت گذاری نامناسب از عمده مباحث کلیدی در وضعیت گازطبیعی در کشور است. در سال جاری تراز منفی به میزان 200 میلیون مترمکعب در روز بوده است و پیش بینی می‌شود که تراز منفی در سال 1404 به 250 میلیون مترمکعب برسد و این عدد در سال 1410 به رقم 400 میلیون مترمکعب خواهد رسید.
اگر وضعیت صنعت گاز ایران در مقایسه با سایرکشورها را بررسی کنیم مشخص است که هم اکنون ایران اولین پوشش شهری و روستایی گازرسانی با 95درصد در بین سایر کشورها دارد. همچنین با سهم 18 درصدی دومین کشور دارای ذخایر گاز دنیا و سومین کشور از نظر تولید گاز را داراست. از سوی دیگر ایران چهارمین مصرف کننده گاز جهان است.
براساس این گزارش شاخص جذابیت مصرف گاز طبیعی در جهان 10 میلیارد و 688 میلیون مترمکعب گاز در روز و در ایران حدود 1میلیارد مترمکعب در روز است و سرانه مصرف به ازای حدود 8میلیارد نفر جمعیت جهان، 11.3متر مکعب در روز و در ایران سرانه مصرف به ازای حدود 83میلیون نفر جمعیت، 13 متر مکعب در روز است که 10 برابر مصرف سرانه دنیا را دارد. همچنین ایران رتبه چهارم در مصرف گاز در بین کشورهای جهان 2022 را دارد.
همچنین ایران با وجود رتبه دوم در میزان ذخایر گاز طبیعی در جهان، در لیست 10کشور اول صادر کننده گاز نیست.
وابستگی تولید برق به گاز در ایران و جهان
ماخذ: ضرورت تنوع بخشی به سبد تولید برق، دنیای اقتصاد
بررسی آژانس بین المللی انرژی IEA در ۲۸کشور اصلی مصرف کننده گاز 3 رویکرد اصلی در جهان نسبت به استفاده از گاز وجود دارد
|
11کشور با رویکرد به ترتیب |
“محیط زیست- اقتصادی- تکنولوژی” |
ایران تنها کشوری است که صرفا با رویکرد به ترتیب سیاسی -امنیتی -اقتصادی به دنبال تامین و توزیع
حامل های انرژی و به صورت انحصاری توسط دولت است و در زمان های افت فشار و قطع گاز، با رویکرد جلوگیری از تنش های سیاسی، امنیتی و اجتماعی در حوزه خانگی مجبور به قطع حوزه های صنعتی می شود.
توانمندیهای گاز ایران
تخمین دلاری سرمایه گذاری در صنعت گاز ایران معادل بیش از 1200 میلیارد دلار است.
هزار کیلومتر خطوط انتقال پرفشار، 430هزار کیلومتر خطوط مویرگی شهر و روستایی، 28میلیون مشترک گاز – مصارف خانگی/تجاری/صنعتی، 4.5میلیون خودروی دوگانه سوز، 2600جایگاه توزیع گاز، 24فاز پارس جنوبی، 21پالایشگاه بزرگ گاز، بیش از 77چاه گاز در ایران، 90ایستگاه تقویت فشار گاز، 333توربو کمپرسور در خطوط انتقال جزء توانمندیهای صنعت گاز ایران است.
تعلل 10ساله برای جلوگیری از هدر رفت 8میلیارد
زیرساخت برای 45میلیون مترمکعب گاز در کشور ایجاد شده درحالیکه از ظرفیت 23 میلیون مترمکعب بهره برداری می‌شود. از سال 92 تاکنون هیچ سیاست حمایتی برای 22میلیون ظرفیت خالی CNGارایه و اجرا نشده است.
نکته جالب اینکه با آغاز دولت سیزدهم نیز تغییری در روند مصرف CNG رخ نداده و سیاست خاصی برای تحول در این صنعت اجرایی نشده است. در حال حاضر زیرساخت استفاده از این سوخت پاک به میزان 45 میلیون متر مکعب در روز ایجاد شده و می‌توان بدون سرمایه‌گذاری جدید، مصرف CNG را 22 میلیون متر مکعب در سبد سوخت افزایش داد و از سهم بنزین کاست.
به بیان دیگر اگر ظرفیت فعلی CNG فعال شود، مصرف بنزین تا 22 میلیون لیتر در روز امکان کاهش دارد و ایران نه تنها از ناترازی بنزین رهایی می‌یابد بلکه می‌تواند با صادرات بنزین اقدام به ارزآوری حدود 2 میلیارد دلاری کند. البته که اجرای این راهکار باید همزمان با اصلاح صنعت خودروسازی رقم بخورد، زیرا در غیر این صورت ناترازی بنزین مجددا به سراغ کشور خواهد آمد.
تولید گاز طبیعی ایران
• در صورت سرمایه گذاری 6۰میلیارد دلار
• افزایش تولید از 950میلیون متر مکعب به حدود 1.4میلیارد متر مکعب در روز
تا سال 1410
• نیاز به سرمایه گذاری …
• سالیانه 10میلیارد دلار طی 6سال آینده
25میلیارد دلار برای اجرای طرح های نگهداری تولید (عمدتاً در میدان پارس جنوبی)
35میلیارد دلار برای توسعه میادین جدید
تولید گاز طبیعی ایران
در صورت عدم سرمایه گذاری
میدان گازی پارس جنوبی به عنوان بزرگترین تولید کننده گاز کشور از حدود
680میلیون متر مکعب تولید روزانه در سال 1401به روزانه 350میلیون متر
مکعب در افق 1410خواهد رسید.
روند کاهش تولید و رسیدن به تولید 350میلیون متر مکعب در روز بعد از سال
1410و شروع بحران اصلی ناترازی گاز در کشور
واقعیت های ناترازی گاز
25میلیون مشترک گاز خانگی معادل مصرف 50درصد گاز کشور (بطور متوسط)
مصرف حدود 500مترمکعب گاز = ۳۵هزار تومان در ماه (نرخ تعرفه 90تومان)
نرخ ارزی 500مترمکعب گاز به قیمت صادراتی = ۳میلیون و ۷۵۰هزار تومان
میانگین دریافتی قبوض 45هزار = ۹۰تومان * ۵۰۰مترمکعب
میانگین دریافتی از صادرات 3.750 میلیون = (7.500) 15 سنت * ۵۰۰مترمکعب
مابه التفاوت نرخ مصرف خانگی داخلی با صادرات= ۳میلیون و ۷۰۵هزار تومان
میزان عدم النفع صادرات گاز در ماه برای ۲۵میلیون مشترک خانگی = 92.5هزار میلیارد تومان
هزینه از دست رفته دولت در فروش گازطبیعی
عدم النفع درآمد دولت در دو حوزه خانگی و پتروشیمی، با یک میزان مصرف گازدر ماه معادل 150 میلیون دلارمعادل ۷۵۰۰میلیارد تفاوت است.
در سال 2020در بین بیست کشور جهان، ایران با بالاترین یارانه (به میزان 12میلیارد دلار) سالیانه معادل 33درصد از کل دنیا، رتبه اول را دارد. سهم 4کشور بعدی (روسیه،
امارات متحده عربی، عربستان سعودی و ازبکستان) از کل یارانه گاز 49درصد بوده است. در بازه زمانی 10ساله ، 2020-2010 ایران با پرداخت 324میلیارد دلار یارانه گاز، در رده اول قرار گرفت. در بین بیست کشور، سهم ایران از کل یارانه گاز ۳4درصد بوده است. سهم 4کشور بعدی (روسیه، امارات متحده عربی، عربستان سعودی و ازبکستان) جمعا از کل یارانه گاز ۳۸درصد بوده است.
8 راهکار برای رفع ناترازی گاز طبیعی کشور
راهکارهای اجرایی و سیاست های راهبردی
استفاده از تجارب الگوهای بین المللی و روش های اجرایی آژانس بین المللی انرژی IEA
Energy Management مدیریت انرژی
جلوگیری از هدررفت Waste Management
عضویت در انجمن های بین المللی
عضویت فعال و موثر بخش خصوص و دولتی ایران در انجمن های بین المللی گازمایع- LNG -CNGو گاز طبیعی
تدوین شیوه نامه های تخصصی
تهیه شیوه نامه های مرتبط با( SSLNG – ANG (CNG) – SNG (LPGبه عنوان نقشه راهبردی
سیستم پشتیبان و ذخیره سازی استراتژیک و استقرار سیستمهای جایگزین گاز طبیعی
ایجاد کمیته ملی
جهت”استقرار سیستم های پشتیبان گاز طبیعی” -SSLNG-(CNG)-ANG
(LPG)SNG
• تصمیم گیری و سیاست گذاری های تشویقی و حمایتی با اصحاب صنعت و تجارت و
انجمن های تخصصی و حرفه ای
• استفاده از صندوق های حمایت سرمایه گذار بخش خصوصی و خصولتی
استفاده از منابع مالی موجود در صندوق پژوهش و فن آوری صنعت نفت – صندوق نوآوری و
شکوفایی
• ایجاد واحد دیسپاچینگ مشترک
جهت مانیتورینگ هم زمان”برق، گاز، گازوئیل، گاز مایع و کلیه حامل های انرژی” در کشور
استفاده از شرکت های دانش بنیان و پارک های علمی و فن آوری
حمایت از این شرکت ها جهت دانش افزایی و توسعه فن آوری های نوین در فرآیند استقرار سیستم پشتیبان گازطبیعی
• سرعت بخشیدن به بازار بهینه سازی انرژی
به عنوان یکی از مهمترین عوامل راه اندازی چرخه بهینه سازی مصرف انرژی
• تعویض حداقل 6میلیون بخاری پرمصرف و تند مصرف
• نصب کنتورهای هوشمند و فروش گازبه صورت محدود و روزانه برای مصارف خانگی تجاری
• ایجاد سازوکار رگولاتورهای قیمت گذاری تعرفه ها
• مدیریت واحد و یکپارچه دربخش های خصوصی، دولتی و مجلس
هماهنگی وزارت نفت با استفاده از پتانسیل و هم افزایی انجمن ها، اتاق های بازرگانی و نهادهای مرتبط
