به گزارش«نبض انرژی»به نقل از الجزیره، در سایه بحران انرژی در جهان، کشورهای حوزه مدیترانه شرقی هم شاهد مجموعه تحولاتی بزرگ در زمینه راه‌اندازی توافق‌نامه‌هایی برای استخراج گاز از این حوزه غنی از سوخت‌های فسیلی هستند.
تازه ترین این تحولات، مذاکرات مصر با فلسطینی‌ها و رژیم صهیونیستی با هدف دستیابی به توافقی است که به آن امکان توسعه میدان گازی «غزه مارین» در سواحل نوار غزه را می‌دهد که قدیمی‌ترین میدان کشف شده در منطقه از دهه ۱۹۹۰ است.
مذاکرات در حال انجام یک سال پس از امضای یک یادداشت تفاهم بین مصر و فلسطین صورت گرفته است، مشروط بر اینکه شرکت مصری بهره‌بردار این میدان ۴۵ درصد از سهم این میدان فراساحلی را با هدف تامین نیازهای فلسطین به گاز طبیعی و صادرات با بخشی از تولید در اختیار گیرد.
بر اساس گزارش‌های مطبوعاتی، مصر و تشکیلات خودگردان فلسطین در آستانه امضای توافقنامه‌ای هستند که در آن سهم طرف‌های ذینفع از این میدان مشخص می‌شود، به نحوی که شرکت دولتی مصر «EGAS» گام‌های عملی برای توسعه میدان را بردارد تا زمینه استخراج گاز در مقادیر تجاری پس از ۳۰ ماه از امضای قرارداد فراهم شود.
هفته گذشته، منابع رسمی فلسطینی گفتند که دو طرف در سه ماهه آخر سال ۲۰۲۲ یک توافقنامه فنی را امضا خواهند کرد که توزیع سهام بین شرکا و نحوه بازاریابی گاز را تعریف می کند.
به گفته یک منبع فلسطینی ماه‌ها است که مذاکرات مثمر ثمری بین ائتلاف فلسطینی متشکل از صندوق سرمایه گذاری و کنسرسیوم پیمانکاران بین المللی (CCC) از یک سو و شرکت هلدینگ دولتی گاز مصر (EGAS) از سوی دیگر به منظور توسعه و بهره برداری از این میدان جریان دارد.
پیشرفت گفت‌وگوها
یک منبع فلسطینی آگاه از مذاکرات گفته است که مذاکرات از فوریه گذشته ادامه دارد و در مورد موضوعات مرجع توافق شده، اما جزئیات در دست بحث است و مذاکرات به خوبی پیش می‌رود. هرگونه توافق نهایی به دولت فلسطین ارائه خواهد شد و دولت نیز آن را تایید و به موقع اعلام خواهد کرد.
دولت تشکیلات خودگردان فلسطین در پایان جلسه هفتگی دوشنبه گذشته خود، از تشکیل کمیته وزارتی برای پیگیری صندوق سرمایه‌گذاری درباره روند تکمیل توافق با شرکت مصری برای تامین مالی و بهره‌برداری از میدان گازی فلسطین در نزدیکی نوار غزه اعلام کرد.
فعالان فلسطینی در واکنش به این اخبار می‌گویند که بعید نیست موافقت ضمنی اسرائیل با استخراج گاز غزه طی همکاری مصر، اقدامی پیشگیرانه برای جلوگیری از خشم مردم غزه از یک سو و پیوند دادن بیشتر و بیشتر منافع مردم غزه با مصر باشد.
یک فعال فلسطینی هم گفت: اظهارات رژیم اشغالگر مبنی بر اجازه استخراج گاز از میدان مارین غزه واقع در ۳۵ کیلومتری ساحل غزه و در عمق ۳۰۶ متری زیر آب، تاییدی بر مالکیت فلسطینی‌ها بر این میدان و آنچه در محدوده آن قرار می‌گیرد، است و بر این اساس مردم غزه از حق کشتیرانی و آزادی کار، گردشگری و ماهیگیری در این محدوده برخوردارند.
اهمیت شراکت مصر
فلسطینی‌ها امیدوارند که حضور مصر در این پروژه در سایه بحران جهانی گاز به پیشرفت پروژه استخراج گاز کمک کند.
به گفته این منبع فلسطینی، یکی از موارد مورد توافق کلی این است که گاز باید برای تامین نیازهای بازار فلسطین به ویژه شرکت‌های تولید برق فلسطینی در نوار غزه که از مشکل برق رنج می‌برد، در اولویت قرار گیرد و همچنین گاز به نیروگاه جنین در شمال کرانه باختری که روی آن کار می‌شود، هم تعلق گیرد.
در مورد اسرائیل نیز این منبع فلسطینی گفت که اسرائیل یک رژیم اشغالگر است و طرفی برای توسعه میدان گازی مارین غزه نخواهد بود، بنابراین عواید مالی هم از آن نخواهد داشت و ارتباط آن با پرونده گاز محدود به تماس با مجاری رسمی به ویژه تشکیلات خودگردان فلسطین و مصراست.
«نصر عبدالکریم» کارشناس اقتصادی فلسطین هم معتقد است که مذاکرات فلسطین با مصر از این جهت است که رژیم صهیونیستی پس از امضای توافق برای استخراج گاز سنگ‌اندازی نکند و در حال حاضر ظواهر امر نشان می‌دهد که شرکت مصری از طریق دولت قاهره اطمینان خاطر پیدا کرده که رژیم اسرائیل با تکمیل حفاری و استخراج گاز از مارین غزه موافقت اصولی دارد.
عوامل فشار
عبدالکریم گفت که مذاکراتی بین مصر و اسرائیل در سال‌های گذشته انجام شده و عوامل فشار نیز وجود دارد، زیرا مصر توانست با استفاده از روابط پایدار قاهره با تل‌آویو و نیاز تل‌آویو و اروپا به گاز، موافقت اسرائیل را جلب کند، اما سوال در مورد شرایط و مکان و محل جمع آوری گاز و توزیع آن است.
وی ضمن تاکید بر اهمیت این توافق گفت: گاز این میدان به نیروگاه العریش در مصر منتقل و سپس به غزه و نیروگاه جنین و غیره صادر شود، اما اگر اسرائیل کلیدهای خطوط لوله را تصرف کند، از آن استفاده سیاسی خواهد کرد.
این کارشناس فلسطینی افزود: از جمله جزئیاتی که قرار است مورد بحث قرار گیرد، مکانیسم انتقال گاز و بازپرداخت هزینه سرمایه‌گذاری برای شرکت مصری علاوه بر تامین مالی است و اینکه آیا این گاز، در فلسطین با قیمت رقابتی یا کاهش یافته به فروش می‌رسد؟
ارزش اقتصادی و راهبردی
عبدالکریم بیان می‌کند که ارزش بازار ذخایر گاز میدان غزه بین هفت تا هشت میلیارد دلار تخمین زده می‌شود و اگر صادر نشود و فقط در داخل سرزمین‌های فلسطینی مورد استفاده قرار گیرد، برای ۲۵ سال کفایت می‌کند و دیگر غزه نیاز به تکیه بر دیگران، به ویژه اسرائیل، ندارد و خزانه داری تشکیلات خودگردان فلسطین هم سالانه حدود ۱۵۰ میلیون دلار از این اتفاق سود خواهد برد.
وی افزود: از لحاظ استراتژیک هم گاز راه را برای تشکیلات خودگردان فلسطین به منظور تبدیل شدن به یک بازیگر در بازار انرژی در منطقه باز می‌کند، به ویژه اینکه فلسطین در میان نُه کشور عضو مجمع گاز مدیترانه قرار دارد و مبارزه امروز در دنیا بر سر قضیه انرژی است.
تجربیات و امتیارها
«رمضان ابوالعلا» کارشناس مهندسی نفت و انرژی در دانشگاه کانال سوئز مصر هم ، با بیان اینکه اسرائیل هرگز نمی‌تواند مدعی سهمی از میدان مارین غزه باشد، گفت: این میدان در آب‌های اقتصادی فلسطین است و مصر از جهت روابط خود با سه طرف (اسرائیل، تشکیلات خودگردان فلسطین و حماس)، می‌تواند مذاکرات را به موفقیت رسانده تا توسعه و بهره برداری از میدان مجددا از سر گرفته شود.
ابوالعلا در گفت‌و‌گو با الجزیره افزود: تجربیات مصر در زمینه تعیین مرزهای دریایی و بهره برداری و مدیریت میادین گازی به این کشور این امکان را می‌دهد که در بهره برداری فلسطینی‌ها از ثروت‌های دریایی خود مشارکت داشته باشد.
از نظر فنی هم وی تاکید کرد که عضویت فلسطین در مجمع گاز مدیترانه شرقی اهمیت این میدان را افزایش می‌دهد، در حالی که موضوع بهره‌برداری از آن برای صادرات به اروپا، مشابه توافق برای صادرات گاز اسرائیل از طریق مصر به اروپا، همچنان موضوعی است که به دلیل عدم وجود زیرساخت و میزان توانایی شرکت فعال در میدان (EGAS) برای مدیریت و بهره برداری از آن مورد تردید است.
وی افزود که با وجود نبود زیرساخت، وسایل جایگزین مانند تانکرهای نفتی، سپس خط لوله دریایی بین شهرهای عسقلان در سرزمین‌های اشغالی و العریش در مصر تا ایستگاه‌های مایع سازی در شهرهای ایدکو و دامیتا در شمال مصر وجود دارد.
واقعیت‌ها و ارقام
• در سال ۱۹۹۹، تشکیلات خودگردان فلسطین به شرکت انگلیسی (بریتیش گاز) حق اکتشاف گاز در سواحل غزه را اعطا کرد.
• این شرکت میدان‌های (Marine 1) و (Marin ۲) را در حدود ۳۶ کیلومتری سواحل غزه کشف کرد.
• این دو میدان – طبق برآوردها – ۱.۴ تریلیون فوت مکعب گاز دارند.
• شرکت شل، شرکت گاز بریتانیا را که مسئولیت توسعه میدان مارین را بر عهده داشت، تصاحب کرد.
از زمان اکتشاف نفت در میدان مارین، اسرائیل مانع سرمایه گذاری در آنجا شده است که باعث شد شل در سال ۲۰۱۸ انصراف دهد.
• در آوریل ۲۰۱۸، صندوق سرمایه گذاری فلسطین از تشکیل یک اتحاد جدید برای جایگزینی شل در میدان گازی خبر داد.
ائتلاف جدید متشکل از صندوق سرمایه گذاری فلسطین و شرکت کنسرسیوم پیمانکاران بین المللی «سی سی سی» هر کدام با ۲۷.۵ درصد سهم است، به نحوی که ۴۵ درصد هم به یک شرکت بین المللی اختصاص یابد.
• دولت فلسطین ائتلاف جدید را موظف به جستجوی یک توسعه دهنده جهانی جایگزین برای میدان مارین کرد.
• صندوق سرمایه‌گذاری مذاکراتی را با شرکت مصری «EGAS» برای ورود به عنوان یک شریک توسعه جهانی آغاز کرده است.
• با الحاق تشکیلات خودگردان فلسطین به مجمع گاز مدیترانه شرقی (که در سال ۲۰۱۹ در قاهره تأسیس شد)، مصر از حقوق حاکمیتی تشکیلات خودگردان بر منابع طبیعی خود به ویژه میدان غزه حمایت می‌کند.
• در فوریه ۲۰۲۱، مصر و تشکیلات خودگردان یادداشت تفاهمی در مورد توسعه این میدان امضا کردند.
منبع: فارس
