یکی از رویه های مرسوم در منطقه خاورمیانه، معامله “روابط خارجی” کشورهای پیرامونی با قدرت های دارای مزیت نسبی در حوزه نظامی، اقتصادی و انرژی است. نکته جالب توجه آن است که کشوری بزرگی همچون پاکستان با وجود برخورداری از سلاح راهبردی هسته ای، به دلیل ضعف در حوزه انرژی مجبور است رابطه خود را با جمهوری اسلامی ایران که از لحاظ تمدنی بیشترین قرابت را با آن دارد، با چند میلیارد دلار بشکه نفت معامله کند! البته ذکر این مطلب لازم است که اینگونه رفتارها در منطقه ما دارای اصالت نیست و ویژگی مقطعی داشته و می تواند به راحتی تغییر جهت دهد. اگر در دستگاه دیپلماسی توجه و دید راهبردی به نیازهای همسایگان مان وجود داشته باشد، هیچ گاه صحنه بازی به ضرر ما تغییر نخواهد کرد. در ادامه این یادداشت به سفر اخیر عمران آن به ریاض و تاثیر احتمالی آن در روابط با ایران خواهیم پرداخت.
به گزارش نبض‌انرژی،پس از دیدار عمران خان نخست وزیر پاکستان از ریاض، حکام سعودی و پاکستانی موافقت کردند تا تنش ها میان دو کشور کاهش یافته و اسلام آباد از این پس از کمک های نفتی عربستان بهره‌مند شود. به گزارش فایننشنال تایمز، پاکستان با نشان دادن چراغ سبز درباره کاهش نفوذ ایران در این کشور، مقدمه دریافت کمک از سعودی‌ها را برای خود فراهم ساخته است. عمده موضوعات مطرح شده در این سفر یک‌روزه را می توان مسئله روابط اقتصادی، سرمایه گذاری در حوزه انرژی و … دانست.
نخست وزیر پاکستان پیش از سفر به ریاض در مقاله‌ای در روزنامه سعودی “غرب نیوز” نوشت: “من بی صبرانه منتظر سفر به عربستان هستم. امیدوارم دیدار من با رهبران سعودی روابط دو جانبه مان را بیش از پیش تقویت کند و راه های بیشتری را برای یک مشارکت اقتصادی واقعی فراهم کنیم.”
به گزارش فایننشنال تایمز به نقل از یک مقام ارشد پاکستانی گفت که اسلام آباد با درخواست ریاض درباره فاصله گرفتن از تهران موافقت کرده است. او افزود که ارزش این معامله سالانه ۱.۵ میلیارد دلار است که از ماه ژانویه آغاز می شود. این در حالی است که اعتبار توافق پیشین عددی بالغ بر ۳.۴ میلیارد دلار بوده است. حمایت عربستان از پاکستان از طریق پرداخت های معوق نفتی انجام خواهد شد. علاوه براین سعودی سرمایه گذاری در پاکستان را از سر خواهند گرفت.
در تابستان سال گذشته به دلیل عدم تشکیل جلسه سازمان همکاری های اسلامی در مورد لغو وضعیت کشمیر توسط هند، روابط میان ریاض و اسلام آباد تیره و تار شد. در این دوران ریاض شروع به فشار آوردن به پاکستان کرده تا از این طریق وام ۳.۴ میلیارد دلاری که در سال ۲۰۱۸ را پرداخت کردند را بازستاند. اکنون پس از دیدار محمد بن سلمان و عمران خان، نخست وزیر پاکستان به نظر می رسد روابط بین دو کشور به حالت عادی درآمده است. در ماه ژوئن ذخایر ارزی پاکستان حدود ۱۶ میلیارد دلار بوده است. این عدد پیش از درخواست وام ۶ میلیارد دلاری از صندوق بین المللی پول به ثبت رسیده است. این در حالی است در سال ۲۰۱۹ پاکستانی درخواست وام ۷ میلیارد دلاری کرده بودند.
چالش میان پاکستان و عربستان سعودی تنها به مسئله کشمیر ختم نمی‌شود. در سال ۲۰۱۵ پاکستان از اعزام نیروهای خود به جنگ یمن به رهبری سعودی خودداری کرد. در سال ۲۰۱۹ با لابی سعودی ها سفر عمران خان به مالزی برای شرکت در نشست “او. آی. سی” ، جایی که تمیم به حمد آل الثانی، رجب طیب اردوغان و حسن روحانی حضور داشتند، لغو شد. این اتفاقات در حالی رخ داد که پاکستان بیش از پیش در حال نزدیک شدن به ترکیه اردوغانی بود. در میان سال های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ ترکیه با پیشی گرفتن از ایالات متحده تبدیل به چهارمین تامین کننده تسلیحات به پاکستان شد.
بهره سخن
با به‌حاشیه‌رفتن جریان راست گرای افراطی در واشنگتن و تل آویو، “دوران گذار” در منطقه منا وارد مرحله جدید شده است. قدرت های منطقه ای همچون عربستان سعودی، ترکیه و ایران ضمن حرکت به سمت تنش زدایی با یکدیگر به عنوان نمایندگان اصلی سه محور لیبرال-محافظه‌کار، اخوانی و مقاومت به دنبال تقویت روابط با کشورهای پیرامونی همچون پاکستان، عراق، امارات و … هستند. نزدیکی اسلام آباد به ریاض را می توان در چهارچوب این پازل تحلیل کرد. جمهوری اسلامی ایران می تواند با ارائه تخفیف های ویژه صادرات نفت و گاز به پاکستان ضمن حل مشکل همسایه شرقی، می تواند گوی سبقت را از رقبا منطقه ای خود برباید و موقعیت خود را ا در منطقه تقویت کند.
