به گزارش«نبض انرژی» اکنون 3 سال می‌شود که افغانستان از پرداخت حقآبه ایران از رودخانه هیرمند سر باز زده و علیرغم اعلام مقامات طالبان مبنی بر اینکه به توافق خود با ایران بر سر حقآبه رود هیرمند پایبند هستیم، تنها 8 میلیون متر مکعب از حقآبه ایران که بر اساس معاهده بین‌المللی 1351، 850 میلیون مترمکعب است، محقق شده است.
مشکلی که بر سر راه پرداخت حقآبه ایران از هیرمند وجود دارد مربوط به سد کمال‌خان است؛ افغانستان در سال 1400 و در زمان ریاست جمهوری اشرف غنی سد کمال‌خان را بر روی هیرمند ساخت و در زمان افتتاح این سد، اشرف غنی اعلام کرد که از این پس در قبال پول به ایران آب می‌فروشیم”!
این سد که گنجایش ذخیره 50 میلیون متر مکعب آب را دارد، دارای دریچه‌ای است که آب‌های مازاد و بیش از توان ذخیره سد را به بیابان گودزره افغانستان منتقل می‌کند و با این انحراف آب غیرقانونی باعث می‌شود که آبی به هیرمند وارد نشده و در نتیجه حقآبه ایران نیز محقق نشود.
پرداخت حقآبه ایران از هیرمند در معاهده 1351 در شرایط ترسالی، خشکسالی و شرایط نرمال مشخص شده است و طالبان نیز موظف است تا حقآبه را پرداخت کند اما مقامات افغانستان اعلام کرده‌اند که به این داده‌ها اعتماد ندارد و باید با نصب دستگاه‌های آب سنج برای تعیین سال نرمال آبی، محاسبات جدیدی در خصوص حقآبه ایران انجام شود.
درحالی که طالبان داده‌های مبنی بر پرداخت حقآبه ایران در زمان ترسالی و خشکسالی را بهانه عدم حصول حقآبه می‌کند اما به گفته علی سلاجقه؛ رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نقش کشورهای دیگر در پرداخت نکردن حقآبه ایران از هیرمند مشهود است و دست‌های پشت پرده‌ای مانع از پرداخت حقآبه می‌شوند.
با وجود اینکه همچنان مشکلات 2 کشور بر سر انحراف آب در سد کمال‌خان حل نشده است، افغانستان در حال تکمیل سد دیگری است که این سد هم می‌تواند مشکل جدیدی را به منازعات آبی 2 کشور اضافه کند.
این سد که بخش‌آباد نام دارد بر روی فراه‌رود ساخته شده و قرار است تا 5 سال آینده تکمیل و آبگیری شود. مشکل اصلی این سد این است که مقدار سیلاب‌هایی که در زمان ترسالی به تالاب هامون وارد می‌شود را مهار کرده و عملاً ورودی آب به هامون از جانب رودخانه فراه‌رود را به صفر می‌رساند.
در این رابطه محسن موسوی خوانساری، کارشناس محیط زیست گفت: فراه‌رود همواره قسمتی از تالاب هامون را به‌وسیله سیلاب‌های فصلی آبگیری می‌کند، اما در حال حاضر قرار است توسط دولت افغانستان یک سد مخزنی در بالادست این رودخانه در محلی به نام “بخش‌آباد” احداث شود که در این صورت، ورود سیلاب‌ها از طریق این رودخانه به شمال تالاب هامون قطع خواهد شد.
وی افزود: با توجه به اینکه در مورد فراه‌رود, معاهده‌ای بین دو کشور ایران و افغانستان وجود ندارد لذا لازم است از طرف مسئولین ایرانی برای تضمین ورود سیلاب از طریق فراه‌رود به تالاب هامون اقدامات و مذاکراتی با کشور همسایه صورت گیرد تا حداقل قسمتی از حقآبه هامون به‌طور پایدار از طریق رودخانه فراه تأمین شود.
به صفر رسیدن ورودی تالاب هامون، معضل ریزگردها را دو چندان خواهد کرد که این مشکل گریبانگیر کشور افغانستان نیز خواهد شد.
منبع: تسنیم
