به گزارش خبرنگار «نبض انرژی» نشست خبری سد چمشیر با حضور خبرنگاران حوزه اقتصادی و محیط زیست، صبح امروز در محل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران برگزار شد. در ابتدای این نشست، محمود محضرنیا ضمن بیان اینکه سد چمشیر بزرگ‌ترین و تنها ابزار مدیریت منابع آب در حال ساخت روی رودخانه زهره است، اظهار داشت: سد چمشیر در ۲۵ کیلومتری گچساران واقع شده و با حجم ۱.۳ میلیون متر مکعب بزرگ‌ترین سد RCC خاورمیانه است و شاخص اصلی طرح، ظرفیت بالای مخزن است که ۲.۳ میلیارد متر مکعب آب را در خود جای می‌دهد.
مجری طرح سد چمشیر در بیان روند مطالعات این سد عنوان کرد: مطالعات طرح از سال ۷۳ شروع شده و سال ۷۶ به مناقصه رفت و به پیمانکار واگذار شد. در سال ۸۸ به شرکت آب نیرو منتقل شد و به واسطه بهره‌مندی از سرمایه‌گذاری خارجی از خط اعتباری کشور چین در روند ساخت پروژه استفاده شد که گشایش اعتبار اسنادی سال ۹۱ در دستور کار قرار گرفت.
وی با بیان اینکه تمام مجوزهای لازم از جمله مجوز ساخت از سوی سازمان حفاظت محیط زیست برای شروع و تامین مالی اخذ شده، گفت: هدف اصلی احداث سد مدیریت و بهبود کیفی آب زهره و تامین آب کشاورزی و در کنار آن تولید ۴۸۲ مگاوات برق در سال است.
محضرنیا در بیان رقم پیشرفت فیزیکی معادل ۹۴ درصد گفت: محدوده جنوب غرب ایران عمدتا از سازندهای گروه فارس تشکیل شده است، این سازندها شامل پابده، گچساران، میشان و آغاجاری می‌باشند، عمده سدهای جنوب غرب ایران بر روی این سازندها بالاخص گچساران قرار دارد.
مجری سد چمشیر ادامه داد: سدهایکوثر، مارون، گتوند، جره در ایران و سد موصل در عراق نمونه ای از این سدها است که روی سازند گچساران واقع شده و کیفیت منابع آب این سدها نیز تحت تاثیر سازند گچساران قرار نگرفته است.
وی ادامه داد: سازند گچساران در بعضی از لایه های خود حاوی نمک است در سد چمشیر با اکتشافات سطحی و زیرسطحی انجام شده شواهدی مبنی بر وجود نمک در سطح وجود ندارد و در بدترین حالت، فاصله لایه های نمک از سطح زمین ۳۰۰ متر در عمق است، لذا قیاس این سد با گتوند که در سطح زمین لایه های نمکی دیده شده بود از اساس ایراد دارد.
محضرنیا ادامه داد: در خصوص وجود گنبد نمکی بطور کل این گنبدها در محدوده شرقی گسل قطر کازرون دیده می شود، این در حالی است که سد چمشیر در غرب این گسل قرار دارد. با این حال پیمایش سطحی و استفاده از تصاویر هوایی عدم وجود گنبد نمکی را تایید می‌کند.
مجری طرح چمشیر ضمن تشریح وضعیت کیفی رودخانه زهره قبل و بعد از آبگیری، ادامه داد: حدود ۳۰ درصد از آورد آب رودخانه زهره در شرایط دبی کم رودخانه (بهار، تابستان و پاییز) از کیفیت مناسبی برخوردار نیست. این در حالی است که ۷۰ درصد از آورد سالانه آب رودخانه در زمستان و به صورت سیلابهای بزرگ و دارای کیفیت مناسب است، بنابراین برآیند آب داخل مخزن شرایطی به مراتب بهتری از آب رودخانه دارد.
وی افزود: این موضوع با عنوان نقش تعدیل‌کنندگی کیفی آب پایین دست با ذخیره سازی سیلاب در ماه‌های‌تر و رهاسازی در طول سال، یکی از اهداف اولیه و مهم احداث سد است.
محضرنیا گفت: علت کیفیت نامناسب آب رودخانه، وجود چشمه‌های شور در 2 منطقه از مسیر رودخانه می باشد. با این حال، نتایج مدل‌سازی مخزن نشان می‌دهد که خاصیت تعدیل کنندگی سد باعث ارتقای شرایط کمی و کیفی پایین دست سد نسبت به رژیم طبیعی رودخانه خواهد شد.
وی در خصوص پایداری سد پس از آبگیری گفت: متاسفانه برخی از منتقدان عنوان می‌کنند که سد بر روی سازند گچساران ساخته شده است. لیکن بدنه سد چمشیر بر روی آهک های ضخیم لایه میشان قرار گرفته است. ناودیس میشان که سد روی آن ساخته شده دارای ضخامتی حدود 600 متر و گستره آن از 6 کیلومتری بالای محور تا 3 کیلومتری پایین دست آن است بدنه سد در بخش میانی آهکهای میشان قرار گرفته و حدود 400 متر در زیر آن نیز آهک و مارن های آهکی میشان قرار گرفته است. مقاومت فشاری آهکهای میشان ۶۰ درصد از بتن بیشتر است. لذا سد در وضعیت پایداری کاملا مطلوب قرار دارد.
محضرنیا درباره وجود گسل در محل ساختگاه سد افزود: بطور کلی گسل به هر شکستگی پوسته زمین طی فرآیند تکتونیکی اطلاق می شود. یکی از مسائل مهم در ایمنی سدها، شناسایی دقیق گسل‌ها در محدوده ساختگاه و اطراف آن هستند سدهای بتنی در ساختگاهی که دارای گسل فعال باشد ساخته نمی‌شوند.
وی افزود: در ساختگاه سد چمشیر هیچ گسل فعالی وجود ندارد و شاهد این موضوع علاوه بر مطالعات جامع انجام شده، بررسی پی پس از سنگبرداری و نیز بررسی حدود ۷ کیلومتر تونل تکیه گاه های سد است اصولا در حفاری پی سدهای بتنی بعد از تمیز کردن سنگ، عملیات نقشه برداری شکستگی‌ها و ترک‌های سنگ انجام می‌شود.
محضر نیا گفت: در این زمان، کلیه درزها و ترک‌های پی ثبت می شود. این کار در تونل‌های پیشرو نیز انجام می شود. با عنایت به بررسی‌ها و نقشه‌های موجود و نیز شرایط سنگ پی سد، در سد چم شیر بحث گسل مطرح شده واقعیت ندارد.
وی ضمن تشریح وضع موجود کشاورزی چگونگی ارتقا آن پس از آبگیری سد افزود: در وضعیت موجود، کشاورزی در پایین دست سد چمشیر از آب رودخانه زهره بزرگ استفاده می‌کند رودخانه زهره بزرگ به رود زهره بعد از محل تلاقی زهره کوچک و رودخانه خیرآباد اطلاق می شود. اختلاط این دو رودخانه باعث ایجاد شرایط کیفی مناسبی در محدوده دشتهای زیدون و هندیجان شده و به تبع آن کشاورزی در آن منطقه را ممکن می کند. حدود ۸۴ درصد اراضی کشاورزی در پایاب سد مربوط به استان خوزستان بوده که شامل ۵۰ هزار هکتار اراضی هندیجان و ۶ هزار هکتار اراضی زیدون است، سد چمشیر با افزایش کیفیت و تنظیم کمیت آب رهاسازی شده، باعث افزایش راندمان کشاورزی در این منطقه خواهد شد و عملا شرایط کشت دوم را در فصولی که آب کیفیت مناسب ندارد فراهم خواهد کرد.
در ادامه این نشت، علیرضا سعیدی ضمن اشاره به مراحل اخذ مجوزهای سد گفت: وقتی یک سد به مرحله آبگیری می رسد، طی 4 مرحله، مجوز اخذ می کند که در گذشته به آن محوریابی می گفتند و اکنون، پیدایش نام دارد. وی ادامه داد: مرحله بعد، مرحله توجیهی، سپس طراحی پایه یا فاز یک و در نهایت، فاز دوم یا طراحی جزئی نام دارد. هر مرحله که به اتمام می رسد، برای رفتن به مرحله بعد باید از شورای فنی مجوز دریافت شود. بنابراین، وقتی یک سد به پیشرفت 95 درصدی رسیده، یعنی تمام آن مراحل طی شده و مصوبه های فنی را اخذ کرده است.
سعیدی گفت: در پایان مرحله طراحی پایه یا فاز یک، باید مجوز زیستی محیطی، تخصیص مجوزهای مربوط به پدافند غیرعامل و سایر اخذ شود تا اجازه ورود به فاز دوم را داشته باشد؛ برای طرح چمشیر، تمام این مراحل طی شده، با تمام این تفاسیر، بعد از این که مصوبه فاز دو صادر شد، یک کمیته متشکل از خبرگان این صنعت که شامل تمام بخش های فنی و اجرایی می شود، باید در هنگام آبگیری سد از طرح بازدید کنند و بتوانند تاییدیه های لازم را بگیرند.
سعیدی ادامه داد: برای طرح چمشیر، دو ورودی مربوط به آبگیری، در حال طی کردن این مراحل هستند تا مجوزها را اخذ کنند. تاکید می شود که مجوز زیست محیطی، مجوز تخصیص، مجوزهای پدافندی و غیره اخذ شده است.
