باید شرایط امن را برای سرمایه‌گذاری در متانول فراهم کرد/ دیپلماسی توسعه صادرات تقویت شود
باید شرایط امن را برای سرمایه‌گذاری در متانول فراهم کرد/ دیپلماسی توسعه صادرات تقویت شود
کارشناس صنعت انرژی گفت: باید متانول را به سمت صنایع پایین دستی سوق دهیم و زنجیره ارزش این حوزه را توسعه دهیم کاری که در سال‌های اخیر کمتر بدان پرداخته شده است.

به گزارش خبرنگار «نبض انرژی» یکی از محصولات در صنعت پتروشیمی در جریان سال‌های تحریم، مورد توجه قرار گرفت تولید متانول بود؛ بنابراین چند موضوع باعث کشیده شدن صنعت پتروشیمی و به‌ویژه بخش خصوصی به سمت تولید متانول در کشور شد، این عوامل را می‌توان تامین منابع مالی به سمت فاینانس چین، فراهم بودن زمین مناسب در کنار دریا، قیمت ارزان گاز نسبت به منطقه و خرید فناوری تبدیل گاز طبیعی به متانول پیش از تحریم‌ها برشمرد.این عوامل باعث شد که برخی از واحد‌های پتروشیمی به سمت تولید محصول متانول کشیده شوند. متانول امروزه از جمله محصولات کم‌ارزش صنعت پتروشیمی در ایران است که بخش غیردولتی با تمرکز ویژه‌ای به دنبال توسعه ظرفیت آنهاست.

از سوی دیگر رتبه نخست ایران در بهره‌مندی از منابع توأمان نفت و گاز، سبب شده است در جهان همچنان به اصلی‌ترین کانون توجهات جامعه بشری مبدل شود. رشد و توسعه گسترده فناوری‌های حوزه انرژی از اکتشاف تا پالایش و فرآوری نفت و گاز در ایران از یک سو، هویت تاریخی تمدنی آن از سوی دیگر و همچنین موقعیت ژئوپلیتیک و جغرافیای سیاسی راهبردی ایران از دیگر سو، موهبات ارزنده‌ای را رقم زده است تا ایران به قطب انرژی جهان آینده تبدیل شود.لازم به ذکر است که متانول نوعی الکل است که بزرگترین تولیدکنندگان آن کشور‌های چین، عربستان هستند. نرخ تولید متانول در دنیا تقریبا ۷۹ میلیون تن برآورد شده است که از این میزان حدود ۵ میلیون تن سهم ایران است.

باید این نکته کلیدی را اشاره کرد و گفت؛ متانول را می‌توان از گاز طبیعی، زغال سنگ و… بدست آورد و با توجه به منطقه جغرافیایی و منابع در دسترس، روش تولید آن می‌تواند متفاوت باشد. به عنوان مثال تمامی پتروشیمی‌های فعال در خاورمیانه (از جمله ایران) به دلیل وجود منابع عظیم گازی در این منطقه، تمامی متانول خود را از گاز طبیعی تولید می‌کنند، اما در کشور‌هایی مانند چین، کره جنوبی، تایوان و… که منابع گازی فراوان در دسترس نیست، از زغال سنگ به عنوان خوراک استفاده می‌شود این در حالیست که متانول در ایران از گاز تولید می‌شود.

گفتنی است؛ بیشترین کاربرد متانول در تهیه پلاستیک، فرمالین برای مصارف خانگی، مواد منفجره، انواع ظروف، دوربین‌های عکاسی، کلید پریز و انواع چسب‌های صنعتی است.هم‌اکنون پتروشیمی‌های زاگرس، مرجان، فن‌آوران، خارک، بوشهر، آپادانا خلیج فارس، شیراز، کیمیای پارس خاورمیانه و پتروشیمی کاوه در کشور به تولید متانول می‌پردازند. همچنین در این رابطه چندین طرح نیز در دست اجراست که به زودی به این مجموعه اضافه خواهد شد.

در همین رابطه حمیدرضا شکوهی کارشناس صنعت نفت در گفتگو با خبرنگار نبض انرژی در رابطه با وضعیت متانول در کشور، گفت: طی سال‌های اخیر به دلیل برخی از مسائل به صنعت پتروشیمی به ویژه در حوزه ارزش و صنایع پایین دستی کمتر پرداخته شده است تا جاییکه خام فروشی را بیشتر مترداف با تولید محصولات پتروشیمی دانستند در حالیکه این روش اشتباه بوده و این امرمهم منجر به تولید متانول بیش از نیاز مصرف در کشور شده است.وی ظرفیت اسمی سالیانه تولید متانول کشور را حدود ۱۴ میلیون تن دانست و افزود: از این میزان یک میلیون تن صرف مصارف داخلی می‌شود و مابقی به کشور‌های منطقه صادر می‌شود. از آنجا که مصرف داخلی پایین بوده و بیشتر در راستای صادرات بوده و این موضوع سبب شده که بازار متانول در دنیا نیز اشباع شود.

شکوهی تصریح کرد: امروزه چین به عنوان یکی از مشتریان متانول ایران به سمت افزایش تولید متانول مبتنی بر زغال‌سنگ کرده است در حالیکه تولید متانول از زغال‌سنگ در آینده مباحث آلاینده‌های زیستی را به همراه خواهد داشت.

وی تأکید کرد: براساس برنامه‌ریز‌های انجام شده قرار است که میزان تولید متانول افزایش پیدا کند تا جایی که ظرفیت تولید سالانه ایران در سال ۲۰۲۸ به ۲۳ میلیون تن برسد این ظرفیت برای کشور‌های خاورمیانه حتی عربستان و آمریکا کمتر است. همچنین باید این نکته را در نظر بگیریم که خود متانول ۱۵ درصد از سبد تولید ۸ محصول پایه پتروشیمی جهان را به خود اختصاص داده است؛ بنابراین مصرف و صادرات متانول خام فروشی نیست، ولی به نوعی خام فروشی نیز می‌تواند باشد.
این کارشناس افزود: نکته‌ای که در این بین در کشور مورد توجه قرار نگرفته و باعث شده که با اشباع متانول در داخل مواجه شویم عدم توجه به توسعه زنجیره ارزش متانول در صنایع پایین دستی است.
وی ادامه داد: باید متانول را به سمت صنایع پایین دستی سوق دهیم و زنجیره ارزش این حوزه را توسعه دهیم کاری که در سال‌های اخیر کمتر بدان پرداخته شده است. موضوع دیگر عدم سرمایه گذاری در این بخش است. به عنوان مثال اگر بخواهیم زنجیره ارزش متانول را در زنجیره پروپلین توسعه دهیم نیاز به سرمایه گذاری بالایی و دانش فنی پیچیده دارد و این مهم باعث می‌شود که ما با محدودیت‌هایی مواجه شویم.
شکوهی گفت: عمده مشکل ما این است که بیشترین تولید صرف صادرات می‌شود و دوم اینکه درست است که بازار متانول اشباع شده، ولی از صادرات می‌توانیم استفاده بهینه داشته باشیم. مهمتر از همه برای توسعه زنجیره ارزش متانول سرمایه گذاری اصولی انجام نشده است.
شکوهی خاطرنشان کرد: ایران بزرگترین واحد متانول منطقه را در بوشهر و سایر واحد‌های تولیدی دارد. همچنین مهمترین مشتری ایران چین است منتها این برنامه‌ریزی مبتنی براین بوده که چین نیز تولید متانول را افزایش ندهد در حالیکه چین تولید متانول مبتنی بر زغال‌سنگ را در دستور کار خود قرار داده است و این باعث می‌شود که ایران در آینده با چالش مواجه شود.وی گفت: طبق بررسی‌های صورت گرفته در این زمینه سهم ایران از تجارت جهانی متانول در حقیقت در سال ۲۰۲۰ حدود ۲۰ درصد بوده است و براساس برنامه‌ریزی انجام شده در سال ۲۰۲۵ سهم ایران باید به ۴۵ درصد برسد یعنی در حقیقت نزدیک نیمی از متانول دنیا را ایران تامین می‌کند. این از یک جهاتی مثبت بوده و از سوی دیگر نگران کننده است، بنابراین باید شرایط صادراتی امن و پایدار در این خصوص ایجاد شود.
بهترین راهکار در این حوزه توسعه و تکمیل زنجیره ارزش متانول در داخل کشور است تا دچار چالش نشویم؛ بنابراین می‌توان چنین نتیچه گرفت که در سال‌های اخیر به دلیل تحریم‌های موجود، پایین بودن قیمت گاز به عنوان خوراک واحد‌های تولید کننده، تخصیص زمین‌های کنار دریا و سرمایه گذاران خارجی شرکت‌های پتروشیمی بیشتر از قبل به سمت تولید متانول رفته اند. طوریکه پیش بینی میشود ظرفیت تولید متانول در ایران تا ۵ سال آینده به ۲۵ میلیون تن برسد. در صورت افزایش میزان تولید داخلی و مدیریت راهبردی صحیح در صنعت پتروشیمی می‌توان آن را یک اتفاق خوشایند برای کشور دانست، زیرا با ورود ۲۵ میلیون تن متانول به بازار دنیا، ایران حرف اول و آخر را در تعیین قیمت این ماده خواهد زد.