به گزارش«نبض انرژی» بررسی روند تولید و مصرف بنزین و گازوئیل در کشور نشان می‌دهد که تراز این دو سوخت در حال رسیدن به نقطه سربهسر و سپس منفی شدن هستند.
به بیان دیگر در صورت تداوم روند قبلی در دولت گذشته، تا سال 1402 ایران به جمع واردکنندگان بنزین و گازوئیل خواهد پیوست و کشور نه تنها از مزایای ارزآوری صادرات فرآورده‌های نفتی محروم می‌شود، بلکه در سال‌های آینده ارزبری قابل توجهی نیز رقم خواهد خورد.
جواد اوجی وزیر نفت بهمن‌ماه سال گذشته در برنامه نگاه یک در شبکه اول سیما با اشاره به منفی شدن تراز بنزین کشور گفت: در دو تا سه سال آینده با توجه به این روند مصرف بنزین و نفت گاز در کشور جزو کشورهای واردکننده فرآورده‌های نفت گاز و بنزین خواهیم شد.
*تراز بنزین ایران در سال 1401 به نقطه سربهسر می‌رسد
تصویر 1، نمودار تولید و مصرف بنزین طبق آمارنامه مصرف فرآورده‌های نفتی انرژی‌زا را نشان می‌دهد. طبق این نمودار، میزان تولید و مصرف بنزین در سال جاری (سال 1401) به نقطه سربهسر خواهد رسید، یعنی مصرف معادل تولید روزانه 100 میلیون لیتر بنزین خواهد شد.
تصویر 1
مرکز مطالعات زنجیره ارزش نیز در گزارشی میزان مصرف بنزین در سال 1401 را معادل 99.5 میلیون لیتر در روز پیش‌بینی کرده است (تصویر 2). رکوردشکنی مصرف بنزین در تعطیلات نوروزی سال 1401 با ثبت عدد 131 میلیون لیتر در روز عملا نشانه‌هایی از وقوع بحران بنزین در آینده‌ای نه چندان دور است.
تصویر 2
همچنین طبق برخی گزارش‌های شرکت ملی پالایش و پخش میانگین تولید بنزین در سال 1400 حدود 96 میلیون لیتر در روز بوده است.
کرامت ویس کرمی معاون اجرایی مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش نیز درباره برآورد از مصرف بنزین می‌گوید: پیش‌بینی ما افزایش میانگین مصرف در سال 1401 به روزانه 95 میلیون لیتر خواهد بود و یک رشد 8 درصدی را نسبت به سال گذشته برآورد کرده‌ایم.
هر چند اعداد و ارقام قطعی درباره تولید و مصرف بنزین کمی نوسان دارد اما همه این آمار بر سربهسر شدن تراز بنزین در سال جاری حکایت دارد.
*در سال 1402 مصرف گازوئیل از تولید پیشی خواهد گرفت
طبق تصویر 3، پیش‌بینی می‌شود، تراز گازوئیل ایران در سال 1402 به نقطه سربهسر خواهد رسید و پس از آن مصرف گازوئیل از تولید پیشی خواهد گرفت. این نمودار با استناد به آمارنامه مصرف فرآورده‌های نفتی انرژی‌زا و گزارشات شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی رسم شده است.
تصویر 3
سال گذشته با افزایش مصرف گازوئیل در نیروگاه‌ها در ماه‌های سرد، خبرهای ضد و نقیضی از واردات چندین محموله گازوئیل به ایران در فضای رسانه‌ای کشور مطرح شد.
طبق برنامه شرکت ملی پالایش و پخش، مصرف گازوئیل در سال 1400 به میزان 96.4 میلیون لیتر در روز پیش‌بینی شده بود، ولی در نهایت مصرف روزانه 100.5 میلیون لیتر در روز (تا پایان بهمن 1400) محقق شد؛ یعنی 5 درصد بیش از برآورد وزارت نفت.
در نتیجه در صورت تداوم روند فعلی تولید و مصرف گازوئیل، بحران کمبود این سوخت و واردات آن نیز محتمل خواهد بود. البته همه این برآوردها درباره سربهسر شدن تولید و مصرف گازوئیل و بنزین با پیش‌فرض تداوم روند قبلی است.
*مشکل تراز منفی سوخت با احداث پتروپالایشگاه‌ها فعلا حل نمی‌شود
به طور کلی دو راهکار برای جلوگیری از از منفی شدن تراز بنزین و گازوئیل پیش‌روی وزارت نفت دولت سیزدهم است: 1- افزایش تولید سوخت با احداث پالایشگاه و پتروپالایشگاه‌ها 2- کاهش مصرف بنزین و گازوئیل با توسعه سوخت‌های جایگزین مثل CNG.
در پرونده «طرح‌های برگزیده پتروپالایشی» به بررسی 11 طرح پرداخته شد که در جدول 1 آورده شده است. طبق بررسی‌های انجام شده، هیچ یک از پروژه‌های بزرگ پالایشی در دولت سیزدهم به بهره‌برداری نخواهند رسید و تنها چند طرح میعانات گازی با تولیدات عمدتا پتروشیمیایی تکمیل خواهند شد.
جدول 1
در نتیجه نمی‌توان صرفا با افزایش تولید از طریق احداث پتروپالایشگاه‌ها مشکل تراز سوخت را در سال‌های آتی حل کرد. در بین توسعه CNG به عنوان سوخت جایگزین بنزین و گازوئیل اهمیت ویژه‌ای می‌یابد، موضوعی که در دولت سیزدهم تا حدی از آن غفلت شده است.
*غفلت وزارت نفت از توسعه CNG در سبد سوخت
وجود منابع سرشار گاز طبیعی در کشور موجب شده است که توسعه سوخت ارزان گاز فشرده طبیعی CNG در سبد سوخت خودروها به یکی از اولویت‌های اصلی کشور تبدیل شود. پیش‌تر شورای عالی انرژی نیز در سند «تامین انرژی بخش حمل و نقل کشور تا افق 1420» بر افزایش دو برابر مصرف CNG در خودروها تا افق 1420 تاکید کرده بود.
اما در دولت سیزدهم آنطور که باید از توسعه CNG حمایت نشد و تاکنون به جز امضای قرارداد تولید ۳۰ هزار تاکسی و ۱۵ هزار وانت دوگانه سوز میان شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی و ایران خودرو قدم رو به جلوی دیگری برداشته نشده است.
پیش‌تر در پرونده «سوخت ملی» و در 8 گزارش به بررسی ظرفیت‌ها، چالش‌ها و راهکاری توسعه CNG در کشور به عنوان یک سوخت ملی پرداخته است. با توجه به اینکه فعلا افزایش تولیدی در بنزین و گازوئیل کشور رخ نخواهد داد، به نظر می‌رسد، تنها راهکار وزارت نفت برای جلوگیری از منفی شدن تراز بنزین و گازوئیل حمایت از توسعه CNG باشد.
منبع: فارس
