آب: اولویتی انسانی و تجاری و هم اهمیت با نفت

به گزارش نبض انرژی، آب مایه حیات بشریت است و جوامع با آن رشد می کنند. اما، زمانی که عرضه و تقاضای آب شیرین ناهمسو باشد، اکوسیستم‌های زیست‌محیطی، اجتماعی و مالی که همه ما به آن تکیه می‌کنیم در معرض خطر قرار می‌گیرند.

تغییرات اقلیمی، تغییرات جمعیتی و رشد انفجاری اقتصادی، همگی مشکلات موجود آب را تشدید می‌کنند.

کسب‌وکارها می‌توانند نقش اصلی را در کاهش مشکل آب ایفا کنند تا نه تنها ریسک خود، بلکه خطر تمام ذینفعان متکی به این سیستم‌ها را محدود کنند. این را می توان با هدایت کنش از طریق سه منطقه نفوذ انجام داد: عملیات مستقیم، زنجیره تامین و سلامت حوضه آبریز.

آب امروزی

آب به اندازه نفت برای اقتصاد جهان مهم است. اگرچه بیشتر کره زمین پوشیده از آب است، اما بیش از 97 درصد آن را آب نمک تشکیل می دهد و آب شیرین مابقی است. در این میان بیشتر آن در یخچال های طبیعی یخ زده است و کمتر از 1درصد از آب جهان را برای پشتیبانی از فرآیندهای انسانی و زیست محیطی در دسترس باقی می گذارد.

هر سال 4.3 تریلیون متر مکعب آب شیرین از حوضه های آبی سیاره برداشت می کنیم؛ از آن در کشاورزی (که 70 درصد برداشت ها را تشکیل می دهد)، صنعت (19 درصد) و خانوارها (11 درصد) استفاده می کنیم.

این درصدها در سراسر جهان بسیار متفاوت است. در ایالات متحده، استفاده صنعتی (37 درصد) تقریباً به اندازه کشاورزی (40 درصد) است. از سوی دیگر در هند، کشاورزی ادعای 90 درصد برداشت آب را دارد، در حالی که تنها 2 درصد برای صنعت کار می شود. برداشت‌های چین 65 درصد کشاورزی، 22 درصد صنعتی و 13 درصد برای مصارف خانگی است.

همه صنایع به نوعی به آب متکی هستند. ردپای آب یک شرکت را می توان در چهار حوزه کلیدی زنجیره ارزش آن مشاهده کرد: مواد خام، تامین کنندگان، عملیات مستقیم و استفاده از محصول.

• شرکت‌های مواد غذایی و آشامیدنی از آب به‌عنوان ماده‌ای در محصولاتی که می‌فروشند استفاده می‌کنند، اما از آن برای آبیاری، شستشو و تمیز کردن محصولات و تغذیه دام نیز استفاده می‌کنند.
• شرکت های فلزات و معادن به آب برای کنترل گرد و غبار، حفاری و غیره نیاز دارند.
• در صنعت فناوری، تامین کنندگان به آب فوق خالص برای فرآیندهای تولید خاص و مراکز داده به آب برای خنک کردن نیاز دارند.
• شرکت های تولید کاغذ به آب برای تولید خمیر متکی هستند.
• شرکت های پوشاک برای تولید مواد خام و شستن لباس ها به آب متکی هستند. کاربردها و اثرات آب به اندازه خود تجارت متفاوت است.

در دسترس بودن آب شیرین نیز بسته به مکان بسیار متفاوت است. اکثر آب شیرین جهان بین 410 حوضه نامگذاری شده تقسیم می شود، که مناطقی از زمین هستند که تمام آبی که در آن منطقه می ریزد (یا در آن جریان می یابد) در نهایت به یک منبع واحد ختم می شود. اینها عبارتند از هوانگ هو، نیل، رود کلرادو، ایندوس و بسیاری دیگر. از این 410 حوضه نام‌گذاری شده، تقریباً یک چهارم (90 حوضه) «پرتنش» در نظر گرفته می‌شوند (به این معنی که نسبت کل برداشت سالانه آنها به کل عرضه سالانه موجود بیش از 40 درصد است). این 90 حوضه تنها 13 درصد از کل مساحت حوضه های آبی نام برده شده را تشکیل می دهند، اما 51 درصد از برداشت ها را تشکیل می دهند. حدود نیمی از آنها در سه کشور با نیازهای آب بسیار زیاد و فعالیت اقتصادی بالا (چین، هند و ایالات متحده) قرار دارند.

بحران آب در حال بدتر شدن است

عرضه آب شیرین به طور پیوسته کاهش یافته در حالی که تقاضا به طور پیوسته در حال افزایش است. در قرن بیستم، جمعیت جهان چهار برابر؛ اما مصرف آب شش برابر شد. در سال 2018، در بحبوحه خشکسالی شدید، کیپ تاون آفریقای جنوبی، به تجربه روز صفر نزدیک شد(جایی که آب شهر به معنای واقعی کلمه تمام می شد). برای جلوگیری از این خطر، دولت شهر برای کشاورزی، مشاغل و مصارف خانگی آب راسهمیه بندی کرد. در مجموع، خشکسالی تقریباً 400 میلیون دلار زیان اقتصادی را در سراسر کیپ غربی(آفریقای جنوبی) وارد کرد.

این رویداد و موارد مشابه آن، فقط نوعی از اتفاقات آینده است. تغییرات آب و هوا، رشد جمعیت و تغییر عادات مصرف کننده باعث افزایش تنش آبی برای بسیاری از مناطق شده است. گزارش اخیر موسسه جهانی مک کینزی به نام خطرات و واکنش اقلیمی به خطرات فیزیکی و اثرات اجتماعی-اقتصادی اشاره می‌کند که بسیاری از حوضه‌های آب در جهان تا سال 2030 حدود 10 درصد و تا سال 2050 تا 25 درصد کاهش خواهند یافت.

طبق برآوردهای سازمان ملل، تا سال 2050، از هر چهار نفر یک نفر دچار کمبود مزمن آب شیرین است. بانک جهانی تخمین می زند که این بحران می تواند تولید ناخالص داخلی را تا سال 2050 در برخی کشورها تا 6 درصد کاهش دهد.

تنش آبی زنگ خطری است که به تنهایی خود بزرگ است حال چه برسد به اینکه با خطرات دیگر، مانند خطرات مربوط به سیستم های غذایی و انرژی، سیاست و زیرساخت ها ترکیب شود.

ریسک واضح و فزاینده کسب و کار

دو سوم مشاغل دارای ریسک قابل توجهی در عملیات مستقیم یا در زنجیره ارزش خود هستند. با افزایش تنش آبی، آنها این خطر را به چهار شکل تجربه خواهند کرد: فیزیکی، تنظیم کننده، شهرت و ذینفع.

خطرات فیزیکی می تواند حیاتی و پرهزینه باشد. در برخی مکان ها، منابع کلیدی آب ممکن است غیرقابل دسترس یا برای استفاده نامناسب باشند. یک خطر فیزیکی اولیه آب کم است که مشکلی پرهزینه است. خشکسالی 2015 در برزیل هزینه آب جنرال موتورز را 2.1 میلیون دلار افزایش داد و هزینه برق آن نیز 5.9 میلیون دلار افزایش یافت.

با بدتر شدن بحران، شرکت‌ها ممکن است به طور فزاینده‌ای خود را تابع هوس‌های تنظیم‌کننده‌های دولتی ببینند. هنگامی که تنظیم کننده های چینی در سال 2015 دستور دادند که کاغذسازان مصرف آب را تا 10 درصد کاهش دهند، گروه Chenming(یکی از ده صنعت برتر کاغذ جهانی و بازیگر پیشرو در بازار چین) با ارتقای خط مونتاژ خود با تجهیزات پیشرفته ای که روزانه 45درصد مصرف آب را کاهش می داد؛ به این خواسته پاسخ دادند.

کسب و کارها چگونه می توانند با این مشکل مقابله کنند

همه حوضه ها در مورد مساله آب دارای اولویت یکسانی نیستند. به جای مقابله با مصرف آب در هر جغرافیایی، مسیر کارآمدتر برای شرکت‌ها این است که بفهمند چگونه با حوضه‌هایی که پیش‌بینی می‌شود تحت فشار آب قرار می‌گیرند تعامل و تلاش‌ها را در آنجا متمرکز کنند.

سه حوزه نفوذ وجود دارد که برای کمک به کاهش تنش آب روی شرکت‌ها تأثیر می گذارند: عملیات مستقیم، زنجیره تأمین و سلامت حوضه وسیع‌تر. برخی از شرکت ها در حال حاضر در هر سه زمینه اقداماتی را انجام داده اند.

در ادامه هر یک از این سه حوزه را برای کاهش تنش آب توضیح خواهیم داد:

عملیات مستقیم

شرکت ها اهرم های متعددی دارند که می توانند از آنها برای کاهش تنش آبی استفاده کنند. آنها می‌توانند روش‌های اندازه‌گیری و گزارش‌دهی آب، از جمله مصرف آب در شاخص‌های عملکرد کلیدی شرکت(KPI) را اجرا کنند. آنها می توانند به طور جدی نشت آب را در عملیات خود شناسایی و از بین ببرند و فناوری های جدیدی را معرفی کنند که تنش آبی را کاهش می دهد.

شرکت خودروسازی فورد در سال 2010، هدف خود را از مصرف 30درصد آب کمتر برای هر خودرو تا سال 2014 تعیین کرد. این نیت از طریق ترکیبی از KPIهای جدید و بهبودهای عملیاتی به این هدف رسید.

زنجیره تامین

شرکت‌ها می‌توانند با استفاده از نفوذ خود اطمینان حاصل کنند که تأمین‌کنندگان در مورد مشارکت خود در تنش آبی دقیق هستند. سه اهرم مهم برای این امر وجود دارد: کاهش مصرف انرژی و روی آوردن به انرژی‌های تجدیدپذیر، تنظیم استانداردهای تامین‌کننده و اعزام تیم‌های متخصص آب برای کمک به تامین‌کنندگان کلیدی در شناسایی و اجرای راه‌حل‌های کارآمد مصرف آب.

آب برای استخراج بسیاری از منابع انرژی و تولید انرژی از طریق توربین های بخار مورد نیاز است. کاهش مصرف انرژی و تغییر بازار به سمت منابع تجدیدپذیر اثر دوگانه کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و کاهش برداشت آب را دارد.

تولید و استفاده از سوخت‌های فسیلی تا چهار برابر بیشتر از تولید انرژی‌های تجدیدپذیر به آب نیاز دارد. اگر ترکیب انرژی آینده سیاره مانند فعلی باقی بماند، برداشت از حوضه های آبی برای انرژی می تواند تا سال 2040 تا 25 درصد رشد کند. اهداف توافقنامه پاریس می تواند ردپای آب در انرژی را تا 47 درصد کاهش دهد.

شرکت ها همچنین می توانند استانداردهای گزارش دهی را برای تامین کنندگان تعیین کنند. در سال 2014، Levi Strauss برنامه ای انطباق با بازیافت و استفاده مجدد را راه اندازی کرد که مستلزم رعایت محدودیت های خاصی از هر تامین کننده است. استفاده از ترکیبی از حداقل 20 درصد آب بازیافتی در پردازش تاسیسات، محوطه سازی، خنک سازی و لوله کشی و غیره از این موارد بودند.

سلامت حوضه وسیع تر

در کنفرانس توسعه پایدار سازمان ملل در سال 2012، 45 شرکت از بزرگترین شرکت های جهان متحد شدند تا از دولت ها برای اجرای سیاست های معقول آب حمایت کنند. شرکت‌ها (شامل بایر، کوکاکولا، گلاکسو اسمیت کلاین، مرک و نستله) بیانیه‌ای ویژه امضا کردند که در آن از دولت‌ها خواستند قیمت آب را به قیمتی منصفانه و مناسب افزایش دهند. این شرکت ها متعهد به لابی گری مداوم برای حمایت از سیاست های مثبت آب، مانند قیمت عادلانه آب در بازار هستند.

ابتکار مهم دیگر Water Resilience Coalition ایجاد شده توسط پیمان جهانی سازمان ملل متحد در زمینه آب است. این برنامه که در مارس 2020 راه اندازی شد؛ حول یک تعهد مقاوم در برابر آب ساخته شده است که شرکت های امضاکننده را به مجموعه ای از اهداف آبی (که باید با اقدام جمعی در حوضه های تحت تنش آب مورد توجه قرار گیرند) متصل می کند.

همانند سایر اجزای کلیدی تغییرات آب و هوایی، زمان رسیدگی به بحران آب فرا رسیده و کسب و کارها نقش کلیدی ایفا می کنند.