عوامل گوناگونی در آلودگی هوای کلان‌شهرها از جمله تهران نقش دارند اما عمدتا به شکل غیرمستقیم شهروندان مسوول این امر شناخته می‌شوند،چراکه با ورود خودروهای شخصی و تک‌سرنشین باعث افزایش ترافیک و نیز آلودگی هوا می‌شوند. هر چند این موضوع واقعیت دارد اما نکته ای که در کشور کمتر به آن اشاره می‌شود، غیراستاندارد بودن خودروهای تولیدی است که نقش به سزایی در آلوده کردن هوای شهرها دارند. علاوه بر این کیفیت بنزین نیز موضوع دیگری است که نقش اساسی در این زمینه دارد. هر چند در سال‌های اخیر کیفیت بنزین بهبود مناسبی داشته، اما به گفته کارشناسان هنوز منطبق با استانداردهای جهانی نیست. واقعیت این است که اصرار خودروسازان به ادامه تولید برخی خودروها که حتی استاندارد یورو٢ را نیز نمی‌توانند کسب کنند به هیچ عنوان پذیرفتنی نیست. اکنون حدود بیش از ٢۰ میلیون خودرو در کشور وجود دارد که بخش عمده‌ای از آن ها در تهران تردد می‌کنند و هر سال نیز یک میلیون خودرو وارد خیابان‌ها می‌شود اما این خودرو ها که طی ۴۰ سال وارد خیابان‌های شهر شده‌اند به مرور فرسوده شده و باید نوسازی یا جایگزین شوند.

تهرانی ها روزانه بیش از هزار نوع آلاینده می خورند

تعداد کل خودروهای سواری تهران، حدود سه میلیون و ۴۳۵ هزار دستگاه برآورد می‌شود که از این تعداد بیش از ۱۰۰ هزار دستگاه از سن فرسودگی عبور کرده‌اند و علاوه بر مصرف بالای سوخت، آلایندگی بالایی نیز تولید می‌کند. میزان انتشار خودروهای سواری تهران سالانه مجموعاً ۵۷۹ هزار تن است، به عبارتی، خودروهای سواری هر روز یک هزار و ۵۸۶ تن آلاینده‌های بیماری‌زا وارد ریه شهروندان تهرانی می‌کنند. همچنین ۸۲ درصد اکسیدهای گوگرد و ۲۳ درصد ذرات معلق هوای تهران از کل انتشار آلایندگی ناشی از وسایل نقلیه مختلف را خودروهای سواری تولید می‌کنند که سهم این خودروها در تولید منواکسیدکربن ۴۶ درصد، اکسیدهای نیتروژن ۴۵ درصد و ترکیبات آلی فرار ۴۳ درصد است.

دود از خودروهای فرسوده بلند می شود!

حال با آغاز فصل پاییز و نزدیک شدن به زمان بروز پدیده وارونگی دما که افزایش آلودگی هوای پایتخت را به دنبال دارد، عدم اجرای طرح ترافیک و عدم کنترل معاینه فنی خودروهای عبوری، میزان تراکم آلاینده‌ها در هوای تهران و آثار و عوارض ناشی از آن را دو چندان می‌کند. لازم به ذکر است بر اساس گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی، ذرات معلق می‌توانند ویروس کرونا را با خود حمل کرده و به افزایش امکان سرایت بیماری به دیگران کمک کنند. لذا کاهش این ذرات اهمیت بیشتری نسبت به گذشته پیدا کرده است. در حال حاضر بیش از ۱۰۰ هزار دستگاه خودروی فرسوده سواری در تهران با سن بیش از ۱۸ سال در حال تردد هستند. سهم خودروهای سواری در انتشار آلاینده‌های ناشی از منابع متحرک در تهران، بیش از ۴۵ درصد است که بخش قابل توجهی از آن را خودروهای فرسوده تولید می‌کنند. تعداد کل خودروهای سواری تهران، حدود سه میلیون و ۴۳۵ هزار دستگاه برآورد می‌شود که از این تعداد بیش از ۱۰۰ هزار دستگاه از سن فرسودگی عبور کرده‌اند و علاوه بر مصرف بالای سوخت، آلایندگی بالایی نیز تولید می‌کنند.

بیش از ٣۰ درصد آلودگی هوا مربوط به صنایع ثابت است

حدود ٨۰ تا ٨۵ درصد آلودگی هوا ناشی از وسایل متحرک که همان خودروها هستند ایجاد می‌شود. اکنون در تهران بیش از اندازه بارگذاری شده است. ٨ تا ۱٢ میلیون نفر جمیعت در شهری که پتانسیل پذیرش کمتر از ٧ میلیون نفر را دارد ساکن شده‌اند، روزانه حدود ٢ میلیون و ٨۰۰ هزار خودرو وارد خیابان‌ها شده و تعداد زیادی موتورسیکلت در خیابان‌ها و کوچه پس کوچه‌های شهر تردد می‌کنند. این‌بارسنگین، کمر تهران را شکسته است. بر عوامل متحرک، بیش از ‌٣۰ درصد آلودگی هوا مربوط به صنایع ثابت است که در اطراف تهران واقع شده است.
مصداق بارز آن مسیر تهران تا کرج است که انواع کارخانه‌های خودروسازی به اضافه هزاران و حتی میلیون‌ها صنایع کوچک چرم‌سازی، دندانپزشکی و دیگر صنایع که عوامل مسموم‌کننده را وارد محیط می‌کنند در این مسیر مشغول فعالیت‌اند.

در نهایت باید گفت که آلودگی هوای تهران معضل امروز و دیروز نیست و بیش از نیم قرن پیشینه دارد. آن گونه که از شواهد امر پیداست زیر سایه اختلافات شهرداری و دولت این معضل که با افزایش ناوگان های حمل و نقل، بهبود کیفیت بنزین و خودروهای تولید داخل می توانست ریشه کن شود حال، وارد دهه ششم خود شده و هرروز قربانیان تازه می گیرد…