ناجی کشورهای نفتی خلیج فارس از بحران اقتصادی

عربستان سعودی به قیمت ۷۶ دلار هر بشکه نفت برنت، امارات متحده عربی به ۶۹ دلار، بحرین ۹۶ دلار و عمان ۸۷ دلار نیاز دارند تا بودجه شان متوازن شود. بجز قطر، هیچ تولیدکننده نفت عربی نمی تواند بودجه خود را در قیمت فعلی ۴۰ دلار متوازن کند. کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس اکنون با کسری مالی عظیمی مواجه هستند و کسری مالیات کویت به ۴۰ درصد تولید ناخالص داخلی رسیده که بالاترین نرخ در جهان است.

عاملی که به وخامت اوضاع افزوده است، بسته شدن خطوط اعتباری برای برخی از این کشورهاست. عمان مثال خوبی در این زمینه است. پس از این که موسسات اعتبارسنجی رتبه اعتبار مالی عمان را به بی ارزش تنزل دادند، این کشور برای استقراض به سختی تلاش می کند. اردن یک بسته کمک ۲.۵ میلیارد دلاری از کشورهای منطقه خلیج فارس درخواست کرده که نصف میزانی است که هشت سال پیش دریافت کرده بود. در این بین، به نظر می رسد هیچ کس در خلیج فارس تمایلی ندارد به کمک مالی مصر یا لبنان بشتابد.

به طور خلاصه، این کشورها ناچار شده اند تصمیمات دشواری بگیرند. عربستان سعودی مالیات فروش را سه برابر کرده و قیمت بنزین را افزایش داده و کمک هزینه زندگی برای کارکنان دولتی را معلق کرده است. با این حال کسری بودجه این کشور امسال از ۱۱۰ میلیارد دلار (معادل ۱۶ درصد تولید ناخالص داخلی) فراتر می رود. دولت الجزایر اعلام کرده که هزینه ها را نصف می کند و نخست وزیر عراق وعده داده که جلوی حقوقهای نجومی را خواهد گرفت.

با این حال همه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به یک اندازه در شرایط بغرنج قرار ندارند. به خصوص کشورهایی که غنی از ذخایر گاز طبیعی هستند به مدد بهبود قیمت این کالا، در وضعیت بسیار بهتری قرار دارند. در واقع قطر که بزرگترین صادرکننده LNG در جهان است، به قیمت ۳۹ دلار هر بشکه نفت برای متوازن کردن بودجه اش نیاز دارد.

قیمت گاز طبیعی تحت تاثیر افزایش تقاضا و کاهش ذخایر از رکورد اندک ۱.۴۸ دلار به ازای هر واحد MMBtu به ۲.۶۰ دلار به ازای هر واحد MMBtu افزایش یافته است.

مبارزه برای سهم بازار

مبارزه برای سهم بازار در شرایطی که بازار با عدم توازن عرضه و تقاضا مواجه بود، عامل اصلی وضعیت آشفته اخیر بازار نفت است که حتی در مقطعی شاهد سقوط قیمتها به پایین صفر بود. با این حال تولیدکنندگان بزرگ گاز طبیعی هم مسیر مشابهی را در پیش گرفته اند و قیمت گاز طبیعی اخیرا به دلیل اشباع شدید عرضه، به پایینترین رکورد چند سال اخیر سقوط کرده بود.

قطر در ماه مه اعلام کرد به دلیل مبارزه برای سهم بازار با رقیبانی نظیر استرالیا، آمریکا، روسیه و نروژ، صادرات LNG را محدود نخواهد کرد. این کشور در فوریه پس از این که پاندمی ویروس کرونا در بازارهای آسیایی اصلی این کشور شیوع یافت و تقاضا را فلج کرد، ارسال محموله های LNG به شمال غربی اروپا را آغاز کرد اما طولی نکشید که بحران سلامتی به اروپا رسید و تقاضای این منطقه در آوریل به شدت افت کرد. قطر به ذخیره محموله های اضافی LNG پرداخت و شرکت قطر پترولیوم LNG را در پایانه واردات زیبروگ ذخیره کرد که همه ظرفیت واردات آن را تا سال ۲۰۴۴ رزرو کرده است.

این حقیقت که ذخیره LNG بسیار گرانتر از نفت و راهکار کوتاه مدتی به شمار می رود، مهم نیست. در واقع هزینه های اندک تولید قطر به خصوص در تاسیسات راس لافان، این کشور را به یک تولیدکننده LNG برخوردار از بهره وری بالا تبدیل کرده و در موقعیت بهتری در رقابت برای سهم بازار قرار داده است. قطر در ژانویه سال ۲۰۱۹ از عضویت اوپک خارج شد تا نقش برجسته ای در صحنه جهانی گاز ایفا کند. اگرچه این کشور عضو مجمع کشورهای صادرکننده گاز (GECF) است اما این سازمان فاقد قدرت کنترل کننده اوپک بوده و ترجیح می دهد رویکرد بدون دخالت را در پیش بگیرد.

اما قطر در این نقطه متوقف نشده است و اخیرا اعلام کرده که به توسعه ظرفیت LNG خود خواهد پرداخت. در واقع قطر روی این حساب کرده که می تواند سایر تولیدکنندگان LNG را از طریق هزینه های پایین تولید و تولید میعانات و گاز نفتی مایع (LPG) مغلوب کند.

بر اساس گزارش اویل پرایس، با این حال قطر بزودی با رقابت شدید از سوی عربستان سعودی و امارات متحده عربی روبرو خواهد شد. عربستان سعودی سال گذشته بزرگترین توسعه گاز شیل خارج از آمریکا را راه اندازی کرد و آرامکوی سعودی طرحی را برای تولید توسعه میدان گازی جفورا رونمایی کرد که برآورد می شود ۲۰۰ تریلیون فوت مکعب گاز دارد. در این بین، امارات متحده عربی با توسعه ذخایر گازی جبل علی که بزرگترین اکتشاف جهان در نوع خود در ۱۵ سال اخیر بوده است، تا سال ۲۰۳۰ در تامین گاز به خودکفایی می رسد./ایسنا