به گزارش نبض انرژی، یکی از جنگهای قدیمی دنیا که مدتها بود به فراموشی سپرده شده بود دوباره در صدر اخبار قرار گرفت. هفته گذشته رویارویی نیروهای نظامی جمهوری آذربایجان و ارمنستان اتفاق افتاد که به مدت چندین دهه سابقه درگیری نظامی داشتهاند. منطقه قرهباغ یکی از عوامل اصلی این درگیری بوده اما رشد رقابت […]
یکی از جنگهای قدیمی دنیا که مدتها بود به فراموشی سپرده شده بود دوباره در صدر اخبار قرار گرفت.
هفته گذشته رویارویی نیروهای نظامی جمهوری آذربایجان و ارمنستان اتفاق افتاد که به مدت چندین دهه سابقه درگیری نظامی داشتهاند. منطقه قرهباغ یکی از عوامل اصلی این درگیری بوده اما رشد رقابت میان روسیه و ترکیه نیز در اختلاف یادشده بیتاثیر نبوده است.
بیش از ۱۶ سرباز در دور جدید درگیریها کشته شدهاند و دو طرف یکدیگر را به حمله و تهاجم متهم کردهاند. درگیریهای اخیر مرگبارترین درگیری از جنگ آوریل سال ۲۰۱۶ بوده است. اگرچه اکثر درگیریها در اطراف منطقه قرهباغ روی داده اما درگیریهای اخیر در مرز بینالمللی میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان بوده است.
جامعه جهانی از دو طرف خواسته به درگیری خاتمه دهند و آمریکا، اتحادیه اروپا و گروه مینسک سعی در آرام کردن اوضاع داشتهاند. اگرچه معلوم نیست عامل بروز این درگیری چه بوده اما به نظر میرسد ارمنستان نقش بزرگی در تنشهای فزاینده داشته است. ارمنستان اخیرا یک پاسگاه نظامی ساخته که به این کشور برتری تاکتیکی بخشیده و آذربایجان را به واکنش واداشته است.
همزمان آذربایجان از حمایت نظامی قوی ترکیه برخوردار شده و ممکن است بخواهد حمایت روسیه از ارمنستان را امتحان کند. به خصوص که ارمنستان از سازمان پیمان امنیتی گروهی (CSTO) که در آن عضویت دارد خواسته است مداخله کند. با این حال از نقطه نظر ایروان، این سازمان واکنشی نداشته و خواستار عادی شدن وضعیت در مرزها شده است. عدم حمایت لفظی روسیه از ارمنستان، موضع آذربایجان را در این منازعه تقویت کرده است. با این حال این ریسک وجود دارد که پای ترکیه و روسیه به این منازعه باز شود.
اگرچه این منازعه نظامی، توجه رسانهای زیادی را جلب کرده اما یک جنبه دیگر هم دارد که تاثیر آن روی بازارهای انرژی است.به گزارش ایسنا به نقل از اویلپرایس، این منازعه تهدید بزرگی برای بازارهای انرژی است چرا که منطقه قفقاز یک گلوگاه مهم انتقال نفت و گاز شامل نفت و گاز روسیه، ترکیه، ایران، آذربایجان، ارمنستان و کشورهای آسیای مرکزی است. ناظران بازار انرژی باید نسبت به نزدیکی محل درگیری نظامی به سیستمهای خط لوله نفت و گاز باکو-ترکیه نگران باشند.تهدیدهایی از این دست برای خطوط لوله مهم نفت و گاز که نهتنها تولیدکنندگان آسیای مرکزی را به بازار جهانی متصل میکنند بلکه به دلیل رشد اقتصادی و درآمد باعث ثبات منطقه میشوند، اهمیت قابل توجهی دارند. شرکت گازپروم ارمنستان که زیرمجموعه غول روسی گازپروم است، در ۱۴ ژوئیه اعلام کرد که خطوط لوله در نزدیکی مرز آذربایجان آسیب دیدهاند. اقدامات نظامی فزاینده از سوی دو طرف خطر برای زیرساخت نفت و گاز منطقه را افزایش میدهد. اگر این منازعه تشدید شود، ترکیه که به نفت و گاز این منطقه متکی است، به شدت آسیب خواهد دید.
منطقه توووز که محل وقوع درگیریهای اخیر است، به خط لوله قفقاز جنوبی (SCP) آذربایجان نزدیک است. این خط لوله گاز طبیعی را به خط لوله TANAP ترکیه هدایت میکند و بخش مهمی از تلاشهای آنکارا برای کاهش وابستگی به انرژی روسیه است. سالهاست ترکیه تلاش کرده است واردات انرژی خود را متنوع کند اما آنکارا همچنان به شدت به مسکو وابسته است. گاز روسیه برای ترکیه دو برابر نسبت به مشتریان اروپایی گرانتر است. به همین دلیل است که آنکارا شدیدا در تلاش برای کاهش واردات از روسیه است. ترکیه با دریافت گاز آذربایجان از طریق خط لوله TANAP توانسته است هزینههای خود را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. در سال ۲۰۲۱ که زمان تجدید قرارداد گازی مهم میان ترکیه و روسیه است، همکاری آذربایجان و ترکیه با فرصتهای جدیدی که ممکن است ایجاد شود، میتواند عمیقتر شود. مذاکرات یادشده در آوریل هنگامی که دو کشور نتوانستند به توافق برسند، متوقف شد. همه این موارد به معنای آن است که روسیه به از دست دادن سهم بازار در یک بازار رشد بسیار مهم فکر میکند.
خط لوله باکو- تفلیس- ارزروم که گاز را از آذربایجان برای ترکیه تامین میکند، از منطقه توووز آذربایجان عبور میکند. این منطقه در مجاورت تاووش ارمنستان است که محل وقوع درگیریهاست. به دلیل اهمیت استراتژیکی این منطقه مداخله نظامی احتمالی ترکیه به خصوص با توجه به فعالیتهای این کشور در روسیه و لیبی، دور از ذهن نیست. اگر زیرساختهای فعلی در آذربایجان تخریب شوند، چنین اتفاقی مداخله ترکیه را قطعی میکند. رجب طیب اردوغان، رییسجمهور ترکیه هفته گذشته اظهار کرد ترکیه هرگز برای ایستادگی در برابر هر گونه حمله به حقوق و خاک آذربایجان تردید نخواهد کرد. وی از یک توطئه پشت پرده رویارویی نظامی اخیر صحبت کرد و مطبوعات حامی دولت ترکیه بلافاصله روسیه را متهم کردند ارمنستان را به حمله به آذربایجان تشویق کرده است. آنکارا ممکن است جبهه جدیدی را بگشاید تا در شمال آفریقا اندکی قدرت چانهزنی با روسیه پیدا کند.
دلیل این منازعه هر چه باشد، وضعیت یادشده حساس است. آذربایجان از طریق وزیر دفاع خود به ارمنستان هشدار داد ممکن است علیه نیروگاه هستهای متسومار این کشور حمله موشکی انجام دهد. این تهدیدها میتواند به راحتی از سوی ارمنستان تلافی شود. نقطه ضعف آذربایجان، خطوط لوله ترانزیت نفت و گاز است. تبعات چنین اتفاقاتی تنها در بازارهای اروپایی منعکس نخواهد شد بلکه تبعات جهانی خواهد داشت.