معضلات واردات واکسن فصلی آنفولانزا به کشور بررسی شد «اگر خیلی زود زده شود، ایمنی ایجاد شده از بین می‌رود و اگر هم دیر زده شود، ممکن است آلودگی قبل از ایمنی‌سازی رخ دهد.» معنای ساده این جمله اما همان چیزی است که متخصصان به آن «زمان طلایی» تزریق واکسن می‌گویند. زمانی که به گفته […]
معضلات واردات واکسن فصلی آنفولانزا به کشور بررسی شد
«اگر خیلی زود زده شود، ایمنی ایجاد شده از بین می‌رود و اگر هم دیر زده شود، ممکن است آلودگی قبل از ایمنی‌سازی رخ دهد.» معنای ساده این جمله اما همان چیزی است که متخصصان به آن «زمان طلایی» تزریق واکسن می‌گویند. زمانی که به گفته مدیر گروه بیماری‌های عفونی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی از اوایل مهرماه تا اواسط مهرماه است. حالا در حالی وارد نخستین روز از ماه مهر می‌شویم که اخبار واردات واکسن آنفولانزا به شدت نگران‌کننده است. از تحریم تا مشکلات ارزی و گیر کردن پول در کشورهای همسایه، همه و همه به افزایش نگرانی بر سر ورود به موقع واکسن به کشور دامن زده است.
آنفولانزا در میانه کرونا
آنفولانزا ویروسی فصلی و سرما دوست است که هر ساله با آغاز پاییز در بسیاری از نقاط جهان، شیوع پیدا می‌کند. با این حال تا چند سال قبل نگرانی جدی بابت آن وجود نداشت. اما در سال‌های اخیر، با جهش‌های ویروسی و به وجود آمدن انواع جدید و خطرناک این ویروس، هر ساله جان عده‌ای از مبتلایان به این ویروس، از دست می‌رود. حتما یادتان هست که در همین ایران و تا پیش از اعلام رسمی ورود کرونا به کشور، در پاییز سال ۹۸ شاهد همه‌گیری آنفولانزا و مرگ چند ده نفر در هر هفته از آذر ماه بودیم.
این موضوع باعث شده که هر سال، متخصصان بر ضرورت تزریق واکسن آنفولانزا در اواخر تابستان و اوایل پاییز برای افراد پر خطر، تاکید کنند. موضوعی که تا پیش از این، در میان مردم چندان هم جدی گرفته نمی‌شد. اما حالا امسال و با همه‌گیری کرونا درکشور، حساسیت برای تزریق این واکسن نیز، افزایش چشم‌گیری پیدا کرده است. هراس از ابتلای همزمان به آنفولانزا و کرونا در پاییز، تا حدی بود که مقامات بهداشتی و درمانی کشور از مدت‌ها قبل وعده واردات چند برابری واکسن آنفولانزا را نسبت به سال‌های گذشته به مردم بدهند. به گفته متخصصان، اگرچه تزریق این واکسن، ارتباطی به ایمنی در برابر کرونا ندارد و برای همه نیز ضروری نیست اما از منظر شیوع شناسی، تزریق آن در میانه بحران پاندمی کرونا، اهمیت زیادی دارد.
شروین شکوهی، مدیر گروه بیماری های عفونی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در این باره می‌گوید: «افراد شاغل در سیستم‌های بهداشتی و درمانی، فارغ از حیطه مسئولیت‌شان، در معرض آسیب هستند و باید واکسن آنفلوانزا را تزریق کنند.» این متخصص همچنین افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای از جمله بیماری‌های مزمن قلبی، ریوی، کبدی، متابولیک و کلیوی را نیز در اولویت تزریق این واکسن دانست و گفت: از طرفی مصرف برخی داروها، سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند، به طور مشخص افرادی که تحت شیمی درمانی هستند یا به واسطه انجام جراحی پیوند عضو، تحت درمان دارویی قرار گرفته اند هم با این خطر دست و پنجه نرم می‌کنند. به گفته عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، افراد مسن و کودکان ۶ ماه تا ۵ سال و افراد با شاخص توده بدنی بالا (BMI) حتماً باید واکسن را تزریق کنند. متخصص بیماری‌های عفونی با اشاره به لزوم تزریق واکسن آنفلوانزا برای زنانی که تازه زایمان کرده اند، گفت: این افراد در دو هفته اول پس از زایمان در معرض شدید آلودگی به این ویروس قرار دارند و از طرفی باید مدنظر داشته باشند که برای نوزادان زیر شش ماه، واکسن تزریق نمی‌شود، در نتیجه حتماً باید از خود و نوزادشان مراقبت کنند. شکوهی در خصوص موارد منع تزریق این واکسن، تصریح کرد: اگر به دنبال مصرف واکسن در گذشته، اختلال اعصاب محیطی رخ داده باشد، فرد از تزریق این واکسن منع می‌شود. اگر فردی به تخم مرغ حساسیت داشته باشد تحت شرایط خاص در مراکز بهداشتی و درمانی امکان تزریق وجود دارد. فلوشیپ بیماری‌های عفونی در بیماران پیوندی با اشاره به اینکه دو هفته پس از تزریق واکسن آنفلوانزا، ایمنی لازم ایجاد می‌شود، افزود: «بهترین زمان برای تزریق واکسن در کشور، اوایل مهرماه تا اواسط مهرماه است چراکه اگر خیلی زود زده شود، ایمنی ایجاد شده در اواخر فصل اپیدمی، از بین می‌رود و اگر هم دیر زده شود، ممکن است آلودگی قبل از ایمنی سازی رخ دهد.»
وعده خرید چند برابری
۲۱ تیر ماه امسال بود که رئیس سازمان غذا و دارو با بیان اینکه امسال واردات واکسن آنفلوآنزا پنج برابر افزایش می‌یابد، گفت: «اگر بتوانیم امسال تولید داخلی این واکسن را هم به عرضه برسانیم، هیچ نگرانی برای تامین آن نخواهیم داشت.» شانه ساز در آن زمان با بیان اینکه در عین حال واردات واکسن آنفلوانزا از چندین کشور انجام می‌شود، گفت: «بازار واکسن آنفلوانزا امسال بازاری جدی و پر تلاش است و همه دنیا می‌خواهند این واکسن را تامین کنند؛ این در حالی است که منابع تامین واکسن همان منابع قبلی و محدود است؛ بر همین اساس واردات واکسن آنفلوانزا را از کشورهای مختلف در نظر می‌گیریم.»
اما این تنها وعده مقامان برای واردات به اندازه و به موقع واکسن آنفولانزا به کشور نبود. یک ماه بعد و در اواخر شهریور نیز کریم همتی، رئیس جمعیت هلال احمر گفت که وزارت بهداشت قصد دارد 16 میلیون دوز واکسن آنفلوآنزا وارد کشور کند که نزدیک 2 میلیون دوز آن را هلال احمر تا دوشنبه آینده وارد می‌کند. او افزود: نزدیک به 150 هزار دوز واکسن آنفلوآنزا هم اکنون موجود است که با اعلام و صدور مجوز وزارت بهداشت توزیع واکسن آغاز خواهد شد. همتی افزود: هلال احمر طبق شیوه نامه ابلاغی وزارت بهداشت کار توزیع واکسن آنفلوآنزا را انجام خواهد داد و وزارت بهداشت برای افراد در معرض خطر واکسن را به صورت رایگان توزیع خواهدکرد؛ سایر افراد جامعه برای تهیه واکسن از داروخانه‌های معین باید هزینه آن را پرداخت کند.
درباره قیمت این واکسن نیز رقمی حدد ۴۵ هزار تومان اعلام شد که البته با توجه به کمبود آن، گفته شد که صرفا به گروه‌های پر خطر و با ارایه کارت ملی و به صورت سهمیه‌ای صورت خواهد گرفت.
آیا زمان طلایی رو به اتمام است؟
با وجود تمام وعده‌های مقامات بهداشت و درمان بر سر واردات کافی و به موقع واکسن آنفولانزا و چشم انتظاری میلیون‌ها نفر از گروه‌های پر خطر برای توزیع این واکسن در داروخانه‌ها، یک اظهار نظر از یکی از اعضای مجلس یازدهم، هراس و نگرانی را بابت ورود به موقع این واکسن به کشور، افزایش داد.
چند روز پیش بود که علی اصغر باقرزاده، عضو مجلس یازدهم در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا گفت: «دوستان ما در سازمان غذا و دارو عنوان کردند بانک مرکزی پول واردات واکسن آنفولانزا را واریز و ارز هم تامین کرده و در حال حاضر هم در حسابی در ترکیه است تا تحویل شرکت تولیدکننده دارو شود اما به خاطر تحریم‌ها هنوز در ترکیه مانده است.» این گفته اما آن جایی اهمیت پیدا کرد که او اضافه کرد: «از نظر پزشکی در حال حاضر هم زدن واکسن دیر است و باید زودتر وارد کشور شده و در داروخانه‌ها و بیمارستان‌ها توزیع می‌شد تا کادر درمان، بیماران سرطانی و دیابتی، سالمندان و اشخاصی که در معرض هستند، طبق پروتکل‌ها از آن استفاده کنند.» او خاطرنشان کرد: «طبق علم پزشکی، بهترین زمان تزیق واکسن مهرماه است، زیرا دو هفته هم طول می‌کشد تا آنتی‌بادی در بدن تولید و سطح ایمنی ایجاد شود اما متاسفانه به علت مشکلاتی که وجود دارد این اتفاق نیفتاده است.» این عضو هیأت رئیسه کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی همچنین خبر داد که «جلسه‌ای در کمیسیون بهداشت و درمان درباره واردات واکسن کرونا داشتیم در آنجا مطرح شد ۲۲ میلیون یورو برای واردات واکسن آنفولانزا اختصاص داده شده است اما هنوز به دست ما نرسیده است.»
نماینده بابلسر در مجلس شورای اسلامی در پایان بار دیگر هشدار داد که «امیدوارم هرچه سریع‌تر این مشکلات برطرف شود و واکسن آنفولانزا به موقع به مردم و نیازمندان، گروه‌های پرخطر و کادر درمان ظرف یکی الی دوهفته آینده برسد، در غیراینصورت آن اثری که باید را نخواهد داشت.»
نگرانی‌ها پس از این اظهارات در حالی افزایش پیدا کرده بود که نایب رئیس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق تهران در گفتگوی دیگری گفت: «در حال حاضر دو میلیون دوز واکسن آنفولانزا وارد کشور شده اما هنوز آزادسازی نشده است که احتمال می‌رود به این شکل خواهد بود که افراد بالای 60 سال و زیر 5 سال با ارائه کارت ملی به داروخانه‌ها بتوانند دریافت کنند.» ناصر ریاحی در گفت‌وگو با ایلنا در مورد آخرین وضعیت واردات واکسن آنفولانزا اظهار داشت: «در حال حاضر دو میلیون دوز واکسن آنفولانزا وارد کشور شده اما هنوز آزادسازی نشده است که احتمال می‌رود به این شکل خواهد بود که افراد بالای 60 سال و زیر 5 سال با ارائه کارت ملی به داروخانه‌ها بتوانند دریافت کنند. البته 400 هزار دوز هم قبلا وارد شده بود که معاونت بهداشتی وزارتخانه برای کادر درمانی تهیه کرده است.» او افزود: «ظاهرا 12 میلیون دوز هم در راه است که مشخص نیست در چه مرحله‌ای است و از طریق شرکت کی بی سی در حال تهیه است.» ریاحی در مورد احتمال واردات واکسن در ازای پول‌های بلوکه شده گفت: «نمی‌توان از سایر کشورها به جای پول‌های بلوکه شده واکسن دریافت کرد زیرا الزاما کشورهای بدهکار به ما، تولیدکننده واکسن هم نیستند. اکنون با ارزی که از عراق، عمان و ترکیه و … دریافت می‌کنیم، می‌توانیم برای مصارف انسان‌دوستانه خرج کنیم.» او در خاتمه یادآور شد: «بنده اطلاعاتی از مبدا دوازده میلیون دوز واکسن ندارم، زیرا شرکتی که آن را خریداری کرده است ستاد اجرایی فرمان است. اما دو میلیون دوز از هلند و 400 هزار دوز از یک کمپانی فرانسوی وارد شده است.»
سرانجام سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در باره آخرین اخبار از واردات این واکسن گفت: در حال حاضر ۱.۵ میلیون دوز واکسن آنفلوآنزای هلندی در کشور وجود دارد، اما با وجود تامین ارز، مشکلاتی برای جابه‌جایی ارز برای خرید این واکسن به علت تحریم‌ها وجود دارد که امیدواریم این مشکلات تا هفته‌های آتی برطرف شود. او تاکید کرد بر اساس دستورالعمل معاونت بهداشتی، برای خانم‌های باردار، سالمندان در روستاها، کادر بهداشت و درمان با اولویت بندی حضور در قسمت‌های پرخطرتر، نیروهای مسلحی که در مراکز بهداشتی و درمانی کار می‌کنند از این واکسن استفاده می‌شود. این واکسن به اسم افراد در گروه‌های پرخطر ثبت شده و در همان مرکز بهداشتی تزریق می‌شود. سخنگوی وزارت بهداشت اظهار کرد: تحریم‌ها بسیار ظالمانه است. یک بیماری همه جهان را درگیر کرده و ما از برخی داروها و واکسن محروم می‌شویم. حتی ارز مورد نیاز تامین می‌شود و کشورها به خاطر ترس از تحریم ممکن است برای تامین دارو یا واکسن همکاری نکنند.
حالا با مجموع این گفته‌ها، به نظر می‌رسد که بر سر واردات این واکسن، مشکلات ارزی و نقل و انتقال مالی ناشی از تحریم جدی است و با وجود تلاش برای خرید واکسن از مبدا اروپا، برای وصل هزینه و وارد کردن محصول، چالشی جدی وجود دارد. این‌ها همه در حالی است که مهر ماه آغاز شده و به گفته بسیاری از متخصصان، تنها چند هفته برای زمان طلایی تزریق، فرصت باقی است.
